AW MIN KAI LA, AW MIN HRUAI RAWH

Pi Lalruali CHANCHIN

A chanchin tlangpui :

Pian leh murna : Pi Lalruali hi a pa Dokunga Khiangte, a nu Chawnglali a ni. 1924, February ni 13-ah Sihfa khuaah a piang a. Sihfa khaw lal Thangkama fapa nen an pian rual avangin an lalnu chuan "Sihfa Lalruali a nih hi", a ti a. A hnuah Lalruali tia koh a ni ta zel a ni. An hnam hming hi Khiangte Khupthang a ni.

Zirna lam : Pi Lalruali hi a naupan lai atangin mi hlim thei tak leh rual pawl thiam tak, harhvâng leh kawlhrawng ang reng tak a ni a. An khua Sihfaah lehkha a zir a, 1936-a pawl thum a kala, vanduai thlak takin January thla chawhnu lamah a khup a lo na a, a vung a; a khua a sik a, a lute a hai deuh bawk a. A khup mai ni lo a malpui dinglam chu a vung zela,chhunzan ,zawmin a mu char char mai a ni. Muhil țha thei si lo, a na tuar chu a țap leh ringawt mai thin a ni. He a natna hi Ruhnget (Osteomyelitis) a ni a, a damdawi a vang hle. He a natna avang hian pawl thum chu a zir zo ta lo niin a lang.

Kut themthiam : Kum 1940 tir lamah kawr a phiar țan a, a kut hnu a mamin a phiar thiam hle. Vanneihthlak takin Sawrkar ațangin puanțhuikhawl leh laphiarna hmanrua te a dawng ve hlauh mai a. Puan țhui leh laphiar kawngah pawh a intodelh ta hle a, mi tan pawh a țangkai hle a ni. Kum 1947 khan Aizawl Bawrhsapin Aizawl Lammualah thil entirsiakna a siam țumin a kawr phiar chu an zuk entir ve a, lawmman pahnihna a dawng nghe nghe a ni.

Solfa lam : Sikul a kal laiin solfa pawh a zir ve a, a solfa zir hi a tangkaipuiin a chhawr hle. Țum khat chu Saitualah Solfa exam a bei ve a, a tling (passed) ve nghe nghe a ni. Solfa te a lo zir thiam ve avang chuan hla a han phuah chhoh tak tak hnuah pawh a sawlfa lo zir tawh chuan a puiin a chhawr țangkai hle a ni. Hla thluk han siam mai thei tur pawhin a kawng hmang a hre chho ve zel a. Siam țhat leh theih tura a lo remkhawm thiam lawk avangin a hla tam tak pawh a tira a thinlunga a lo lan dan angin a sa chhuak thei mai țhin a ni.

Kohhrana a rawngbawlna : Pi Lalruali hi Presbyterian Kohhran mi leh sa a ni a. Kohhran leh khawtlang thilah a theih ang tawk tawkin a inhmang ve țhin. Sunday Sikul Zirtirtu a ni a, kum 1949 ațangin Kohhran Hmeichhe Committee-ah a tel ve a. Ziaktu atan te, tangka vawngtu atan te an hmag țhin a ni. Amah pawhin chutiang rawngbawlnaa inhman chu nuam a tiin hlimawm a ti hle țhin a ni.

Durtlang Damdawi Inah : Kohhrana rinawm taka rawng a bawlna avang hian Sap Missionary Pi Hruaii te nen an inhre pawh țha a. A natna avangin Pi Hruaii chuan Durtlang Damdawi In lama awm thla ngei ngei turin a nawr tlat a. Chu duhsakna leh ngenna lawmawm tak chu tihlawhtlingin Sihfa khua ațangin Durtlang Damdawi in a pan ta a. Chutah chuan he khawvela a zinkawng tam ber chu a hmang ta a ni.

Țhutlirh (Wheelchair) nen : Ruhngêt natna khirh tak avangin mi pangngai angin a kal ve thei ta lo va, zakdawm tiang pahnih hmangin a kal chhet chhet thei chauh țhin a ni. A na a chhuah zual lai phei chuan zakdawm tiang nena kal pawh a har a, țhutlirh (wheel-chair) te ngaihtuahsak a ni ta zel a, a tan vah vel a harsa țhin hle mai.

Hosital Evangelist : Durtlang Damdawi Ina a awmna Ward bik chu Rinna Ward kha a ni a. A khuma a țhu lai hmute chuan natna nei damlo angah an ngai kher lo vang. Khumah fel takin a țhu a, hlim hmel sarhin amah bia leh hmu duh apiang a lo kawm thin. Chutia Damdawi Ina a awm chhan ber chu : 1962 khan "Hospital Evangelist" atan Dr. R.K. Nghakliana'n a sawm a, chu sawmna ang chuan Mai 1962 ațang khan Hospital Evangelist a lo ni ta a ni.

A tlu sual leh : Kum 1983 August thla khan a tlu sual leh hlauh mai a, chuta chinah chuan a awmna "Rinna Ward," P.C. Synod Hospital Durtlangah hian a awm chho ta ngar ngar a ni. Mi dangte tana hun a hman loh chang apiangin lehkha a ziak țhin a, hla a phuah bawk țhin. Heng a tih bakah hian pangpar mawi tak, damlo thisen pekna bur ruakin a siam bawk thin a, pakhat Cheng Sawm (Rs 10/-) zelin mite'n an leisak țhin. Chu chuan Damdawi In khum man a tuak ve ngat ngat a; nuam a ti ve hle țhin. Ngal nget neiin pianphunga rual ban lo ni mah se, hna pathum - Pathian thusawi, Lehkha ziak leh Pangpar siam hnate chu nuam ti takin a thawk ngar ngar reng a ni.

Thu ziak lam : Pi Lalruali hian thu ziak lamah a thawh hlawk hle, Kristian Tlangau bu thlatin chhuakah a thu ziak chi hrag hrang țhahnem tak, ngaihnawm leh țha tak tak te 1954 ațangin an chhuah țan a, mite thlarau nun rilțam tuihal a chawm hle a, an chhiar kham lo hle a ni. Tin, 1988-ah thawnthu tawi bu pathul leh "Ka pa chanchin leh a thlahte" tih a ziak țeuh bawk.

Hla phuah lam : Pi Lalruali hian hla phuahtu lar ang zawnga hming chher a tum ngai reng reng lo va, Pathian chawimawi nan leh ropui nan chauh a phuah țhin a ni. Chutiang rilru pu chung chuan hla 59 lai a phuah a ni. 1958-a a hla phuah hmasak ber "Ka chenna ram thlaler a ni Lalpa" tih hi a lar ber awm e, hei hi 1983 khan Kristian hla Buah seng luh a ni. Kun 2002 - 2003 ah "Hneh theih loh nun ka nei," tih hi Kristian Hla Buah seng luh a ni bawk. Kristian hla Bua seng luh a nih hnu phei chuan sak a hlawh lehzual a ni. A hla phuah hnuhnung ber chu 2001, March thla khan a phuah thung. Kum 1984 kha Pi Lalruali tan chuan a hla phuahah "Par vul chhuah kum" tih theih hial a ni awm e, he mi kum hian hla 14 ngawt a phuah a, hetiang reng rengin kum dangah hla a la phuah ngai lo a ni.

Țha tih ber : Pi Lalrualin a hla phuah tawh rau rauvah chuan "Thihna luiah kan intawk ang" tih hi țha berin a hria a, amah pawh hneh berin a inhria. A rilru chhungril ațanga lo luang chhuak tak meuh niin a hria a ni.

Ka Testimony hla : "Ka Testimony Hla" a tih erawh chu "Ka Chhandamtu ka tawh hma chuanin" tih hla a ni daih thung. He hla chanchin phei hi chu sawi nuam a ti em em a. Zep pawh a zep lo khawp mai, "Englai pawhin he hla chanchin hi chu ka sawi peih reng a ni" a ti thlawt mai.

Pi Lalruali hian a hla phuahte hi fel takin a vawng a, amah ngeiin lehkhbu hranpa ngat a zuah a, chutah chuan a hla phuahte chu a ziak belh zel a. A phuah ni, thla leh kum te chiang takin a ziak lang zel a. A hla thluk (Tonic Solfa) thlengin a ziak zel a ni. Hla thluk È›henkhat phei chu ama siam liau liau a ni nghe nghe. Aw chi hrang kim (Zaipawla sak chi ang) tur erawh chu a part dang remkhawm turin mi dang a ruai bawk È›hi a ni.  @B. Chhangte Kolasib Vengthar

Post a Comment

  1. Pi Lalruali nu hming hi khawi aá¹­anga in hriat nge ka hre lo va. A nuá¹­apa Upa Dengphunga kha chuan Darkhaii tiin min hrilh á¹­hin

    ReplyDelete
  2. Pi Ruali tih chuan Hneh theih loh nun ka nei tih hla hi a ropui in kan speaker ho pawh hian tehkhin thu ah an hmang for mai, kei pawn ka duh berin ka hria

    ReplyDelete

Powered by Blogger.