Zosaphluia (Rev. David Evan Jones) hi kum 1870 February ni 15-ah Wales ram hmar lam Brynmelyn (Tlang êng) khuaah a piang a. Unau hmeichhe pahnih a nei. Thomas Jones-a fa pathum zinga mi lai a ni.
Zosaphluia

Bala khuaah High School a kai a, Bala Presbyterian College-ah Pathian thu a zir a. A zir zawhah Montgomeryshire biala Kohhran pathum, Betws, Brookes leh Peniel, Pastor tura nemngheh a ni.

Kum 1886 aṭangin rawngbawl duhna a nei ṭan a, kum 1896-a English Church Conference an hman ṭumin, Cherra Missionary Rev. Roberts leh Shillong Missionary Miss. Annie Williams-ten an awmna lama chanchin ṭha hril ṭulzia an sawi chuan hnehin, kotu awma a hriatna a nei nasa zual sawt a. Chutih lai chuan Kohhranin Lushai Hills Missionary kal tur zawnna lehkha an lo tar ve chiah bawk a. "Mi ṭha dang kal tur an awm loh chuan ka kal ang e," tiin, India hmar chhak kila 'milu la hnam' tia an hriat vai êng tur chuan a inpe ta a ni.

Damdawi a zir leh phawt a, chutih lai chuan Zorama awm mek Pu Buanga leh Sap Upa te chu anmahni ruaitu lamten an ko haw thut mai a. Zoram an chhuahsan hmaa nang hman turin a kal ta.

A kal kawngah fur thli avangin tuifawn hlauhawm tak a tuar a, " thla khat lai kan thang a ni. Calcutta kan thlen chuan tumah min lo ngaihventu ka nei lova. Kan mission buaipuitupa Mr. Sykes chu in lamah ka va pan chawt a. A lo awm lo leh ta nghal a, lawngah chuan ka kir leh a, a zan chu chutah chuan ka riak ta ngawt a..." a ti!

Ni 25-ah Culcutta thlengin mamawh a lei khawm a. Rela bungraw thawnin, Silchar chu a thlen khalh a, kar khat zet a bungrua chu a nghak. Chutih lai chuan Khasi ram aá¹­angin amah pui turin School Inspector hna bansana Missionary inpe Rai Bajur-a te nupa an lo thleng ve chiah bawk.

“Ni 18 zet kan thang hnu chuan Changsil an tih hmun chu kan thleng ta hlawl mai a, chu chu fûr laia lawngin a thlen theih chin a ni. Zan tlai tawh tak a ni... Kawng chanve dâwn kan kal tihah kan intâwk ta a. Sairângah chumi zân chu kan riak ta a, Sawrkâr bangla thing leh di-a sak a ni.” (D.E. Jones A Missionary's Biography, p. 9) Tichuan, kum 1897 August ni 31-ah Aizawl an lut chho ta.

Pu Buanga leh Sap Upa te nen hian thla 4 an inhrawn hman a, thil tam tak an inzirtir a. Anni hian kum 1897 December ni 31-ah an hawsan ta. Synod Office kawmchhak Bangla thlangah hian in chhetê a luah a. A kawt zawlah chuan in tê tak tê sain, chutah chuan naupang 20, 30 vel lo kal te chu A, AW, B, leh thil dang a lo zirtir á¹­an ta a. Rai Bajura-te nupa nen á¹­ha taka thawkhoin, kum 1898 February ni 15-ah Sikul thar an hawng thei ta hial a ni.

Zirna lama hma an lak á¹­an lai hian Sandei Sikul bul a á¹­an chho bawk a, a hun tam tak chu Aizawl leh a chhehvela Pathian thu hril nan a hmang. Zosapthara rawn fin hnu, kum 1899 June ni 25 (Pathianni)-ah Khuma leh Khara'n Baptisma an chang a, rah hmasa ber an thar ta. Bawrhsapten kal theih chin an bituk khua hmun hrang hrang a fang a. Kum 1903-ah hlawh neiin tirhkoh hmasa ber a ruai á¹­an bawk. Hemi kum tawp December ni 9-ah Syhlet-a Welsh Missionary nula Katie Williams nen Culcutta-ah an zuk innei.

Kum 8 emaw lai rawng a bawl hnu pawh chuan Pathian thu awi an pung mawh hle a. Pathian Thlarau Thianghlim thiltihtheihna an mamawh niin a hria a, Khasi rama harhna chu an paw chhuak ve mahna, tiin kum 1906-a Mairang Inkhawmpui chhim turin Chawnga, Vanchhunga, Thanga, Khuma, Pawngi leh Thangkungi te chu a tir ta a. Pu Buangate ruahman angin Chhim lamin mi 3 an rawn thawh ve bawk. An lo haw kum 1906 April ni 9 zan Chhim lam palai haw tur an thlahnaah chuan harhna chu a lo thleng ve ta a ni.

Tichuan, he ramah hian Pathian thu awi an lo pung ta. A nupui, Pi Zosaphluii hi damdawi thiam, kut themthiam bawk si a ni a. Hmeichhe sikul a enkawl á¹­hin a, a ho hian buhfaiá¹­ham rawngbawlna leh Hmeichhe Tirhkoh rawngbawlna an á¹­an bawk. Hmeichhe dawmkanna lamah a thawh hlawk hle.

Indopui pakhatnna (1914 - 1918)-ah khan Mizo tlangval 2,100 zet chu France ramah sipai raldo pui turin a hruai a. Captain nihna pek a ni a, anmahni á¹­awng ngeia kilkawi thei Mingo tlangval Mizoten an nei bik chu hnam dang pawhin an zah phah hle. Zosaphluia hian kum 1925 October khan 'Kaiser-i-Hind' medal a dawng hial.

Mizo Kristian hla 60 zet a siam (phuah/lehlin/siam rem) a, tuna Kristian Hlabu hman laiah hian a hla 37 a chuang. Zosapte kha an Mizo á¹­awng duhthusam tawk lo a awm thei e; mahse, Zikpuii pa sawi angin, 'Keini an kokia chuang' te hian, rah chhan awm lo, rahbi tuk chawp an nih kha kan hre reng tur a ni a. Mizo literature bul min á¹­ansaktute hi i ngaihlu thar deuh deuh ang u.

"Hmun hrang hranga kan hla sak ṭhin a inang lo," kan ti fo tak nâin, a hnuaia Pu Zosaphluia hla te hi chu khawi Biak inah pawh a tlangnêl hlein ka hria...
  • "Zingah savaten Pathian an fak a," (KHB 6)
  • "Pathian min hmangaihna a va ropui em!" (KHB 38)
  • "Isua kraws mak tak chungah khan," (KHB 187)
  • "Ka Lal duhawm ka zahpui lo'ng," (KHB 189)
  • "Huana Isua rûm hre rengin," (KHB 195)
  • "Lalpa tawtawrâwt a rîk hunin hunbi a awm tawh lo'ng," (KHB 239),
  • "Ngai r'u, rawngbawltu zawng zawngte u," (KHB 419),
  • "Vana Jerusalem aá¹­angin," (KHB 504),
  • "Lal Isua hnenah lo kal rawh u," (KHB 533),
  • "Isu, zaidam leh nunnêm," (KHB 544),
  • "Pathian lehkhabu ka ring e," (KHB 565),
  • "Pathian hmangaih kan hre zo lo," (KHB 597)
  • "Kan inkhawmna kan á¹­in hunin," (KHB 599)
Kum 1926 October khan Sap ram lamah min á¹­insan ta a. Kum 1947-ah Mizote pa, a á¹­hat lai hun zawng zawng Mizote tana hmang zotu chu kum 77 mi niin, chatuana chawl hahdam turin a lo muhil ve ta a ni.
  • Pu Zosaphluia hnathawh á¹­henkhat te :-
  • Mizo baptisma chang hmasa ber te baptistu a ni.
  • Mizorama Biak In pahnihna dintu a ni.
  • Mizorama Sunday School bul á¹­antu a ni.
  • Zirna Sikul min dinsaktu.
  • Mizorama harhna iná¹­anna kawnga sulsutu.
  • Mizorama Pathian thu zirna (theological college) bul á¹­antu.
  • Mizoten Pastor kan neih ve theihna tura bul tumtu. (Mizo Pastor hmasa ber Chhuahkhama chu kum 1913-ah nemngheh a ni a, he nemngheh inkhawmah pawh hian a Chairman nghe nghe).
  • Mizo Kohhranten Kohhran Upa kan neih theihna tura lo chher chhuaktu a ni.
  • Mizo tirhkoh hmasate chher chhuaktu leh tir chhuaktu a ni.

Mizoram Synod Inkhawmpui vawi 49-na, November 29 - 11 December, 1972-a Mission veng Biak Ina neiha thurel - General no.21-ah chuan, “Synod Ram Thar Ni atân Ram Thar Board-in August 31, Pu Zosâphluia (Rev. D.E. Jones) Mizorama a lo thlen ni hi ni se, tia an rawt chu kan pawm,” tia ziak a ni a. Kum 1973 aá¹­angin ‘Ramthar Ni’ hi kan lo hmang ta a ni.

Thim ata êng min chhitsaktu, hriselna kawng min kawhhmuhtu, min rûla raw neih mai mai hreh lo Kumpinu lalna fawng chelhtute kara, âtna ata finnaa kawng min sahsaktute hi hriat reng an va phû em! Theihnghilh ni lul suh se.

"In hotute, Pathian thu lo hrilhtu che u chu hre reng ula, an lo khawsak dân ngun taka ngaihtuahin an rin dân zir rawh u," (Hebrai 13:7).

Ziaktu: - B. Vanawmawia
Thu lakna :-
  1. C. Vanlallawma, "Tun kum za chhunga Mizo hnam Puipate 1894-1994." First Printing, 1994.
  2. "Ramthar Ni Chibai Le," - Rev. Zonunsanga (Tea).
  3. "Ramthar Ni Pualin" - Rev. B. Lalhmingmawia.

Post a Comment

Powered by Blogger.