International news & politics:
UKRAINE RAMRI ATANGIN RUSSIA SIPAI AN HNUKKIR DAWN TA : INDONESIA SUBMARINE A KHUANGCHER BO! PAWL 45-TEN MYANMAR "NUG" SORKAR PAWM AN PHUT

Mizoram Chanchinthar

April 23, 2021 : Russia chuan Ukraine ramri hnaia, ralthuam famkima thuam sipai 80,000-110,000 vel a chhawp hnaih chu tawlhkir tir a remti ta. He thu hi Russia chanchinbu RIA Nosvosti News chuan tarlangin, Russian Defense Minister Gen. Sergei Shoigu chuan, "Sipaite raldo thei tura chhim leh hmar atanga an chet vel dan chu a tha tawkin, ram venghim tur leh hmelmate bei tura chetna kawnga inbuatsaihna chu a tha hle. Chuvangin sipaite chu an awmna hmun (base) ah May 1-ah an kir leh ang", tiin ralthuam lian leh rip tham tak tak Indo lawng, indo thlawhna leh kahpathir raltuthei, etc te erawh chu, hnuchhiah rih turin thupek a siam a ni. Ukraine ramri hnaih mel 100 chuang vel leka ralthuam hnuchhiah chu, kumin kum tawp lama "Indo nun chan (military exercise) lo awm leh tur atana rin nghal theih turin, hnuchhiah rihbturin a ti a ni.

Gen. Sergei Shoigu chuan Crimea hmuna Russia sipai Army, Paratroopers leh Navy hoten Black Sea tuipui kam leh Crimea vela indo nunchan an zir chu a hmunah thlirin, Opuk atangin Helicopter hmangin Crimea a thlawk lut a, sipaite inbuatsaih dan chu Pogonovo firing range atangin leh Vironezh-ah te enfiah a ni.

Hetianga Russia-in sipai 100,000 chuangte an Base-a kir leh tura a tih chu Ukraine chuan a lawm hle. Ukraine President Volodomyr Zelenskyi chuan, US-NATO leh EU ram tangrual ten na taka Russia nawr kawnga an tangrual chu fakin, Russia sipaite tawlhkir pawh a welcome tih Twitter ah ziak a, "Boruak muanawm a siam", tiin international community chungah a lawmzia a sawi. Kar khat chhung chu Russia leh Ukraine inkar boruak hi a trangin boruak a lum chho hle a, khawvel chuan indo ngei turin a ngai hman tawh a ni. Kum 2014 March thlaah Russia chuan Ukraine ram Crimea a chhuhsak thut a, chumi hnu atangin an ram pahnih inkar boruak a tha thei lova. Tin, Ukraine ram chhung Donbass hmuna Luhansk leh Donetsk region a cheng, Russian tawng hmang tuten zalenna leh thuneihna sang zawk ngiata hel (rebel) an awm zui avangin, indona a chhuak a, kum 2014 hnu atangin mi 14,000 in an lo thih phah tawh a ni.

North Atlantic Treaty Organization (NATO) chuan, Russia thiltih leh chet vel dan an thlir zui reng dawn tih leh, "Russia chuan international law a zah kan beiseiin, Ukraine ramri atanga a sipaite a tawlhkir chu kan duh a ni", tiin thuchhuah an siam. European Union ram te pawhin Moscow chuan a lo berah a sipai 100,000 chu Ukraine ramri hnaiah a chhek a, chu chuan ram thenawm a tiralmuanglo, tiin an dem thu an sawi a ni.

Gen. Sergei Shoigu, Russian Defense Minister chuan, "NATO chet vel dan chu kan thlir reng a, NATO ramin "Defender Europe 2021" tih codename hmang a, Russia ramri hnaih lama indo nun chan an rawn zir chu an duhlo tih a sawi a. He Defender Europe hi US kaihhruaiin, 2020 kumah pawh neih a lo ni tawh a. Balkan ram khawmual thenkhatah leh Black Sea tuipuiah te neih a ni a, Russia tan "mit timimtu" a tling ve a ni.

Dimytro Kuleba, Ukraine Foreign Minister chuan, Brussels khawpuia EU-NATO meeting-ah Russia chuan a sipai 120,000 chu Ukraine ramriah a chhawp tih sawiin, EU-NATO tanpuina a dil a ni. Al Jazeera News chuan, Russia chuan sipai engzat chiah nge Ukraine ramri hnaiah a chhawp hnaih a sawilo, a ti. Josep Borrell, EU Foreign Policy Chief chuan, Russia sipaite chu 150,000 a ti a, mahse, a hnuah 100,000 angin a sawi leh a ni.

Crimea-ah leh Black Sea tuipuiah Russia chuan Indo lawng 60, sipai 100,000, thlawhna 200, sipai motor leh tanks 1200, Paratroopers 2000, indo thlawhna Sukhoi/SU-35 leh SU-27 fighter jets 60 a dah niin an sawi a, mahse, media-hote ziak dan a in anglo nual. Ralthuam leh sipai a chhek zat chiah hi puan chian fak a awmlo a ni.

Interfax news chuan, Gen. Sergei Shoigu chuan NATO hoten "Defender Europe 2021" tih sipai indo nunchan an zir chu an chhanglet thei dawn a ni, tih a sawi niin a tarlang. He NATO's Defender Europe hi March atanga June thleng awhin, NATO member ram 30 sipai 28,000 an tel a, ram 12-ah an phusa kual vel dawn a ni.

Ukraine chu NATO leh EU member la ni lo mahse, Russia aiin Khawthlang (West) ramte awn zawktu a nih avangin, Russia chuan a ram thenawmin US-NATO a hnimhnaih emaw, a zawm (join) chu a duh lova, a han tihthaihin zim tawt chhin ni a ngaih theih a ni. Tin, America sorkar - Biden Admin marphu chu Russian President Vladimir Putin chuan a han dek (test) kual chhinah ngaih a ni bawk. Andryi Melnyk, Ukraine Ambasdador to Germany chuan, NATO ramten an thawhpuiin an tanpui thalo a nih chuan, Ukraine chuan nuclear bomb neih dan an ngaihtuah ve mai a ngaih tur thu a lo sawi tawh a ni.

CZECH REPUBLIC-IN RUSSIA A HLAU BIK LO!
Chanchinthar Mizo

Czech Republic ram chuan kar kalta Inrinni khan Russia military intelligent pahnih chu, kum 2013 a an rama silaimu dahkhawmna pahnih haltuah leh, an ram chhunga inrawlhah puhin an lungawilo chuan Russian palai (diplomats) 18 lai chu, darkar 72 chhunga puanthuah tel turin a hnawt chhuak a. Russia thinrim chuan thungrul ve nghalin Sunday khan Czech Republic palai 24 chu darkar 24 chhunga chhuak turin a thehchhuak ve nghal bawk a, Czech Republic chuan chumi thungrulh nan, tunkar Ningani khan an rama Russian palai 24 te chu a hnawtchhuak ve leh a ni.

New York Times chuan, "Soviet Union ramin a lo awp thin Czech Republic President Milos Zeman chu Russia tantu (pro-Russia) a ni a, mahse, Prime Minister Andres Babis chu West ramte tantu a ni", a ti.

Russian President Vladimir Putin chuan, Annual State of the Union-ah Lower House (Duma) leh Upper House memberte hmaah thusawiin, "Russia ramin Red Line a siam, kal pel tute chu rang tak leh khauh tak (fast and tough) in chhanlet an ni ang", a tih hnu lawkah NATO member Czech Republic chuan an ram khawpui Praque a Russian palai 24 rualte a pet chhuak zui a ni. Palai 60 zet a hnuak chhuak chho dawnin an sawi a, Russia chet dan ang zelin Czech Republic hi chet a tum niin alang.

Hetianga ram khat aiawh palaite inhnawh chhuah (expel) sak hi, ram hrang hrangah a lo thleng fo tawh a ni. Soviet Union keh chhiat hma khan US President rorum tak Ronald Reagan chuan, 1986-ah Cold War laiin Soviet palai 80 zet chu US atangin a lo hnawt chhuak tawh a ni. Soviet Union chuan kum 1968 ah Czechoslavakia ram, tuna Czech Republic ni ta hi runin a awp zui a ni.

RUSSIA-IN INDOPUI 2 HUN LAI TIHDAN A ENTAWN

Daily Mail (UK) chanchinbu chuan, tunlaia Russia ram chet leh thiltih vel dan chu, Indopui 2na hunlai chezia (style) a la chhawng niin a sawi. Russia chuan an rama Rusbal Toy company chu, a tak ang thei ang ber turin "helium" hmanga pump puar theih tur Tank, MiG-31, MiG-27 fighter jets, Anti-aircraft carrier, Missile system a siam tir treuhva, chung chu pump puarin hmun thenkhatah a chhawp treuhva, a tak a ang si. Chung lam atanga hmelma enthlatute thlawhna chuan a tak tak ang chiaha hmuin, Drone enthlakna bumna tur a ni. Hetianga "hot balloon" pampuar hi ral atang chuan a tak tak a ang duhin, ral rama hmelmate bumna tha tak a ni, an ti. Hemi buaipuitu bik hi 45th Engineer Camouflage Regiment an ni a, hmelmate bumna hna thawhna hmanraw tha tak a ni.

British PM Winston Churchill khan, Normandy hmuna inbeihna Allied Force te tana D-Day, June 6, 1944 awm hmain, codename "Operation Bodyguard" tiin, Hitler-a sipai Nazi hote bumna turin hetiang ang deuh hian, Royal Engineering School of Camouflage, Kesingdon Garden, London ah "Operation Fortitude" tiin a lo hmang tawh niin an sawi bawk.

ASEAN SUMMIT TURIN NGAIHVEN A HLAWH

Naktuk April 24-a Indonesia khawpui Jakarata hmuna Association of South East Asia Nations (ASEAN) ramten "Myanmar tualchhung buaina" chin fel dan tur sawihona lo awm tur chuan, khawvel ngaihven a hlawh hle. Vawiinah Vietnamese PM Pham Minh Chinh chuan Indonesia thlawk lutin, Bagor, West Java hmunah Indonesian President Joko Widodo nen ram 2 inkungkaihna chungte an sawi dun a ni. Myanmar ram aiawhin leh State Administration Council (SDC) aiawh turin Sr. Gen. Min Aung Hlaing pawh a tel ang.

CRPH din Myanmar "National Unity Gov't" (NUG) chuan ASEAN Summit-a sawm an ni velo chu, pawi tiin vui hle. Myanmar tualchhung buaina chin felna turin, "NUG" tel loh chuan awmzia a nei ngai lovang, tiin April 22 khan Gen. Min Aung Hlaing chu khawvela Police insuihkhawm INTERPOL hotute chu Indonesia Police te nen tangkawp a, Gen. Min Aung Hlaing lo man (arrest) turin an phutin an ngen a ni.

Hetih lai hian Myanmar sipai sorkar (SDC) erawh chuan, Committee Representing Pyidaung Hluttaw (CRPH) din, "NUG" sorkara Cabinet Minister zawng zawng te chu Dan lova pawl (association) dintute leh ram phatsantu (high treason and unlawful association) tiin, man turin thupek a chhuah a ni. Hetianga hnam/ ram phatsantu tia case pek hi thihna thlenga thiamloh chantira hrem theihna a ni, an ti. Aung San Suu Kyi pawh a thubuai ngaihtuah hun tur chu sawn sak lehin, May 6-ah Court hmaah thu zawhfiah an tum a ni. Internet tihtawp vangin, video-conference anga Court kal pui an tum vanga Suu Kyi court hun hi sawn niin an sawi.

Dr. Sasa, NUG sorkara Minister for International Cooperation pawhin, "National Unity Gov't" awmzia leh thiltum tlangau puiin, West ram a tlawh mek a, Brussels khawpuiah EU hruaitute a hmu dawn a, NUG leh EU thawhdun dan turte a sawipui ang. Dr. Sasa hian ASEAN hruaitute chu Myanmar-a mi 730 chuang thihnaa mawhphurtu, sipai sorkar pawmlo turin leh Myanmar buaina ching fel thuaia tharum thawhna titawp turin leh Politic thila mante chhuah dan ngaihtuah turin a phut a ni.

ASEAN Summit-ah hian Singapore, Malaysia leh Indonesia ramte duhdan angin, ASEAN Chairman Sultan of Brunei Bokiah leh ASEAN Secretary General ten Myanmar tlawhin, a hmunah thil awm dan enfiah se tih an duh a. Mahse, April 24 a sawiho dan a zirin thil a awm ang.

UN Special Envoy to Myanmar Christine Schraner Burgener-i chuan, NGO's pawl 45 te nena thuchah thuhmun, "Open Letter" anga an siam lehkha chu kengin, ASEAN hruaitute titipui a tum dawn a ni. Christine Burgener-i chuan Sipaihotu, tuna Myanmar ram chhunga Security Operation kengkawhtu ber, Vice Sr. General Soe Win chu a be pawp nia tarlangin, Sr. Gen. Min Aung Hlaing erawh chu hmuh duh hle mahse, hmuh theih a beiseiawm loh niin The Irrawaddy chanchinbu a sawi. China Foreign Minister chuan, "UN Chief Antonio Guterres-a aiawh Burgener-i hmalakna chuan, rah tha leh duhawm a chhuah a beiseiawm", a ti.

Burmese Rohingya Organization, United Kingdom (BROUK) pawhin thuchhuah siamin, ASEAN ramte tanghova remna kawng zawng turin leh, "State Administration Council" (SDC) pawm lova, National Unity Gov't (NUG) pawm zawk turin an phut tih an sawi Myanmar ram hian kum 1997-ah ASEAN hi a zawm a ni.

THIL MAN A SANGCHHO : DODALNA AN LAN TIR ZEL

Asian Nikkei (Japan) chanchinbu palai chuan, Yangon velah Petrol man a to chho chakin, Taxi Driver te pawhin an buai phahin, passenger an hmulo tan niin a tarlang. April 23 khan Petrol man chu 30% in a to chho tawh, a ti. Kachin State-ah pawh Buhfai chu 4% a pung a. Putao township-ah phei chuan 20-35% tein a tochho tawh, tih a ni.

World Food Program (WFP) Country Director Stephen Anderson chuan, Myanmar buaina, hna hloh leh hna hmulo an tam avangin khawsak a harsa chho tan hle tawh a, khawvel ram hrang hrangte chu Myanmar ram chhawmdawlna hna thawk tura ngenin, "Mipuiten an hna chawlhsan thrupin, an rethei tawlh tawlh a, eitur leina neilo an tam tawh a ni," a ti.

Yangon hmuna thawmhnaw siamna (Garment Factory) a thawk mi 200,000 in hna an thawk thei tawh lova. Construction workers 300,000-400,000 ten hnathawh tur an nei lo, niin Trade Unions hruaituten an sawi. Japan tanpuina Yangon Infrastructure Projects - Thsyilin Bridge te, Theilawa Special Economic Zone te chu lo tihtawp a ni tawh bawk.

Italy ram chhuak Benetton Colors te, Swedish retailer H&M ten order an titawp vek tawh si. South Korean Industrial Complex din turte pawh tihtawp a nih avangin, mi tam takin hna thawh tur an nei lova, reiloteah tampui mitthi awm thei tur angin, World Food Program chuan an sawi.

"Myanmar Now, The Irrawaddy leh Myanmar Times" chanchinbute chuan, ram chhung hmun hrang hrangah mipuiten Sipai rorelna duhlohna an lantir zel a ni, tiin khaw thenkhatah chuan Police-ten Civil Disobedience Movement (CDC), CRPH leh NUG thlawptute an la man khawm mek a ni, an ti. Kachin Independent Army (KIA) helte pawh Myanmar sipai (Tatmadaw) ten KIA Camps an chhuhsakho lak let tumin an beichhova, KIA Camps hlui, sipai hote awmna/military camps hmun 10 vel chu KIA ten an lalet tawhin an sawi. Mahse, KIA thupuangtu Col. Naw Baw chuan, "" Hriat chian vek theihloh, ram pilril deuh leh inbiak pawhna harsaa awm nual, tiin finfiahna erawh a sawi theilo. KIA te hian kum 17 chhung chu Tatmadaw nen inkahhai (ceasefire) an lo puang a, mahse, Feb. 1 hnuah Tatmadaw - sipaiten mipui pawisawilo an kahhlum hnem avangin, inkahhai titawpin, mipui venhim an tum tih an puang a ni.

INDONESIA TUIHNUAI LAWNG A KHUANG CHER BO!

Tunkar Nilaini (April 21) zing 4:30am atanga biak pawh theih loh, Indonesian tuihnuai indo lawng (submarine), thawktu mi 53 awmna "KRI Nanggala 402" chu a chinchang hriat zui tur, vawiin thlengin a la awm lova. An oxygen paite chu naktuk Inrinni daih tur pawh awm tawhlo tura ngaih a ni. He tuihnuai lawng KRI Nanggala 402 hi BALI SEA hmar lam tui hnuaiah a awm laiin, harsatna an tawk tih signal a thawn chhuak a, mahse, biak pawh zui thei a ni ta lo a, Banyuwangi base atanga kal chhuak a ni. Bali Sea tuipui chheh vel mel 10 chhung chu an rin dap mek a. US, Singapore, Australia, Malaysia, India ramten tanpuitu tur leh tuihnuaia hman chi hmanrua thawhin puih an tum mek a ni. Bali Sea tuipuiah Helicopter leh lawng leh thlawhna dang tirh an ni tawh a ni. President Joko Widodo chuan, thawktu mi 53 te nunna chu ngaihtuah a ngai a, sorkarin theihtawp chhuahin, chhan chhuak turin hma a la mek a ni, a ti.

Bali Sea tuipuiah oil hnuhma niawm tak an hmu a, chu chu khawl chhiat vanga oil bua (spill) emaw, Submarine atangin an awmna zawn hriattheih nana an tihchhuah a ni thei bawkin an ring.

He "KRI Nanggala 402" hi Diesel-Electric Powered Submarine niin, 500meter a sei, tui chhung 1640m (4291ft) a lut thei tura ngaih a ni. Kum 1977-ah Germany siam niin, 1395 tonnes a rit a ni. 1981-ah Indonesia Submarine Fleet a zawm a, kum 2012 khan South Korea in a siam tha hlek, tih a ni. Indonesia chuan Submarine hi 12 a nei a, chung chu Soviet Union siam vek a ni. South Korea atangin a dang 3 lei an tum mek.

US Defense Secy Gen. Lloyd Austin chuan, Indonesian Defense Minister Prabowo Subiato chu ph atanga biain, US in pawi a tihzia leh a tawrhpui zia a hrilhin, tuihnuai lut chi hmanrua thawha tanpui a tiam. US Defense Dept - Pentagon thupuangtu John Kirby chuan, "US Airborne Assets chu rescue mission ti turin kan tir mek", a ti. Singapore pawhin Submarine zawnna "MV Swift Recue Mission" thil chu Bali Sea tuipuiah a tir lut mek. He tuihnuai lawng KRI Nanggala 402 hian 600-700m (1868-2296ft) vela tui thuk a lut theia ngaih a ni. Bali Sea tuipui thuk zawng hi 1500m vel niin an sawi. Indonesia ram hian thliarkar 17,000 a nei a, tuipui venhimna tha a mamawh hle. Kum 2000 khan Russian submarine "Kursk" chu che sualin, a chhunga chuang an thi vek a ni
-CT LALRINAWMA

[ToMZ is dedicated for archive and exposition of Mizo affairs to the rest of the world. Informations obtained are re-posted 'as-is' basis as a digitization initiative so as to make accessible to all through online surfing. Due credit is given to all author/owner except those which cannot be ascertained]

Post a Comment

Powered by Blogger.