IRÊNA HI ENGE NI?
Mizo Uire

-Dr. C. Lalrampana

A KAMKÊUNA
Sex Education  chungchang kan luhchilh tawh laklawh  bawka, a tha zawng leh zau zawkin i han haihawn belh chhah leh hlek  teh ang.

Thil engpawh a nihna tak kan sawi dawn chuan thenkhat beng a thlep thei a; thenkhat tan ninawn a ni thei bawk. A then tan erawh hlãwkna ropui tak a ni thei. Tin,, thil rêng rêng a ruh lang rãwt leh a thling baw deuh hawka haihawn a nih loh chuan a fiah tawk thin lo. Chuvangin,  dawhtheihna nen i lo thlir zau lawk teh ang. 

Mizoramah Kristian 95% awm chung hian Mizote zingah uirêna a hluar hle niin a hriat theih. Mahse, keini chauh kan ni lo; khawvela hnam dang leh changkãng zawk engemawzatte hian UirÄ“ hi an chingin an hrãt ve hle tih chanchin zau zawk dap kual chuan a hriat theih. Khawvel huapa uirÄ“ tamna ram  indawt  dan pawh kan  tarlang tel dawn nia. Engpawhnise, uirÄ“na hi enge a nih chiah i lo bihchiang teh ang.

A AWMZIA
UirÄ“na hi tawng bul zawk latin chuan Adulterium tih a ni a, saptawng chuan adultery tih a ni. Nupa innei thalai reng chunga mipain emaw, hmeichhia zawkin emaw a nupui/pasal ni lo, midang a mutpui a, a pãwl thin hi uirÄ“na chu a ni. Pathian thlirna (God's sight) atang  chuan uirÄ“ lo kan vang ngawt ang le. A chhan chu mãk hnu (nuthlawi) leh pathlawi nei kan tam tlat.  Uire hi Pathian Dãn 10 pek zinga 7-na a ni nghe nghe.

Mat 5:32 kan chhiar chuan Isua khan- "Tupawh tlangval ngaih vang ni lova, nupui mã apiang chuan, amah chu a uiretir a ni; tin, tupawh mak hnu nei apiang chu a uire a ni" a ti hmiah mai.      

Hetiang hi a ni tak tak a nih ngat chuan mi mãk hnu neih emaw, phalna lehkha tel lova inthen nuthlawi/pathlawi nupui pasala miin a neihleh hian a neitu chu a uire tho tho tihna a nih chu! Ka phuahchawp ni lovin Pathian fapa Isua thusawi ngei a ni tlat! Ngaihtuah chian ngai tak a ni ngei ang. UirÄ“ reng chunga piangthar, upa, rawngbawltu, Pastor,  Evanngilist, missionary & speaker-te pawh kan awm fur mahna!

NUPUI-PASALA NEIH THIANGTE
Thihna avanga, loh theih loha nupa inthen/inboralsan avanga nuthlawi-pathlawite hi nupui-pasalah neihleh theih an  ni  Tin, inhriatthiamtawnna, remtihtawmna avang leh sorkar phalna leh Juda dana phalna lehkha hmanga inthente pawh nupui-pasala neihleh theih an ni a; anni pawh uirÄ“ an ni loh hmel a, a neilehtute pawh uirÄ“ an ni lo niin a lang.

Uirêna hi Pathian huat zawng tak thihna khawp sual a tih zinga tel a ni a, mihring tan pawh huathlalaawm tawpkhawk a ni a, ngaihzama en liam mai nai chi a ni lo. Uirēna avanga sawhkhawkin mihring nunna tam tak a suat tawh a ni. Mihring nun zawng zawng a tichhe lailet der thei bawki

TUNGE UIRE ZÃWK CHU?
Mizo chauh kan ni lo, khawvel hnamdang tam takte pawh hian uirÄ“ tawngkam kan lam rêng rêng hian hmeichhia hi kan kãwhtir sa deuh vek a. Mizo pipute atanga tun thleng pawh hian mipa tan   uire awm ve lo ang hialin kan ngai tlangpui thin. Khaw khat leh veng khata mipa nupui pawmlai nei reng chunga nuthlawi emaw nula emaw laka sãwn thlãk thinte leh nupui nei reng chunga midang kawp thin mipate hi uirÄ“ kan ti ngai lem lo; chutih laiin hmeichhia pasal nei laiin  a pasal ni lo, mipa dang mutpui nei hlek se, "a uire" tiin hahipin a maka maka nasain kan sawi phãrleh thung si thin! Hetiang tho hian Japan-ho pawh khian mipa nupui nei chunga bialnu neih, midang kawp chu thil pawi vakah an ngai lem lo niin Japan rama khawsa mek kan thiante'n an sawi ve mauh mai. 

Mihring ngaihdan hi Pathian ngaihdan a nii ve lo. Heb. 13:4-a Pathian thiuin min hrilh angin khum chu tihbawlhhlawhin a awm tur a ni lo. Rawngbawltu  kaltlanga Pathian leh kohhranho hmaa tiam tlat e kan tih tawh hnua a tu ve ve pawhin kan thutiam phatsana midang laka kan intihbawlhlawhleh si chuan uire, khum tibawlhhlawhtu kan ni tihna a ni. Tin, Isuan- tupawh mãk hnu nei apiang chu a uire a ni (Nat. 5:32) a  tih atang hian hmeichhia ringawt ni lovin mipa pawh a uirÄ“ thei a ni tih kan hre chiang thei awm e. Chuvangin, uirÄ“na hian mipa leh hmeichhia a huam vek a ni tih i hre chiang theuh ang u.

UIRÄ’NA TAM CHHAN
A hmei a pain nupa inuirēsan a tam tãk êm êmna chhan hi sawi tur tam tak a awm thei ang. Sawi kim sen erawh a ni lo. A theih chin chin erawh tarlang ila a tha awm e.

1. Hrisel that lohna rilru buai (anxiety), nguina (depression), ãtna (trauma) leh zãuthauna (libido fluid) ngah avanga inpãwl chåk rengna (high sex drive) emaw inpãwl chãk lohna (low sex drive) avangin;

2. Nupa inkara sex hmanna hun tha mumal neih thin loh avanga chãkna vãwrtawp (orgasm/climax) thlen ngai loh vang;

3. Nupa inkawmngeih tawk lohna leh inzawmna tha tãwk a awm thin loh vang;

4. Nupa inkarah thil/thu zêpruk a tam lutuk vang;

5. Sum leh ro thila inhuphurhna vang leh retheih luat vang;

6. Nupui/pasal chhungte nen inpawhna tha a awmtawn loh vang

7. Thikthu chhiat luat tuk avanga inrunluihna vang;

8. Chhungkuaa beidawnna a awm avang leh dinhmun inthlau lutuk inneih vang;

9  Induh tawn vak lo chunga inneih vang;

10. Inneih thutiam pawisak lohna vang leh Pathian zah loh vang ;

11. Hrisel tawk lohna thisen sang, zunthlum, cancer, TB leh natna benvawn vei vang;

12. Hmeichhia bikah kum naupang lutuka insiam (family planning) vang;

13. Kum tling lova inneih leh nulat tlangval rilru paih loh vang;

14. Inneih hmaa hmeichhia/mipa pawl hnem lutuk vang;

15. Zu leh ruih hlo khawih nasat vanga inngeihlohna vang, 

16. Kum tlin hmaa nula/tlangval nun sex hman tam vang etc.

TU ZAWK NGE RINAWM LO
UirÄ“na chungchangah hian a tlangpuiin hmeichhia aiin mipa an rinawm lo zawk nia ngaih a ni. Hetih lai hian tun dinhmunah chuan hmeichhia hi an rinawm tawh lo zawk em? tih hi zawhna lian tak awm mek chu a ni. Thu leng vak tam taka an sawi fo thin chu officers nupui leh zungawl vei, drugs ngawl vei nupui tam takte' n an pasalte atanga hlna an hmuh zawh loh avangin an awm loh hlàn changin an hriat loh hlanin tlangval inzuar (call boy) koh an ching nia sawi a awm. Chutiang bawkin pahovin Khawpui service (KS) leh zirlai phur kualin Hotel leh motor chhungah sex hmanpui an ching tih thawm a tam hle bawk.  Pa akhat khawsa thei tak phei chuan sunday apiangin nula nalh tak tak, mi hran hran a fawrpui ziah a; nula hrang hrang 1000 dawn lai a kawp kual tawh nia sawite a awn bawk.

Pathianin  fiah taka min hmu reng thin ang hian kan zoram kristiante  sÅ«kthlek dan leh chet vel dan hi fiah takin inhmutawn vek thei ni ta se, kan nitin nun hman mek dan hi a rapthlak  viau ta ve ang. Kan inhmu thei si lova, inngeih tlang tak angin kan la awm tlang mai mai chu ni berin a lang.

Kan thiante leh chhungkhat, thenrual thate nupui/fanu, fapate, nupui, pasalte hi kan hmuh theih si lohah hian kan lo inkawpsak nawk nawk mahna, hriat va ni hek suh le! sodom & gomora ai khan kan nasa tawh zawk ngei ang.

UIRÄ’ TAM RAM INDAWT DAN CHU
Khawvel hnam hrang zingah Pathian hnam thlan Juda-ho & muslim, kristian, Pakistan, Indiate hian Uirēna hi an dodal nasa ber a, chutih laiin ram tam tak chuan an ngai thutak vak lo. Khawvel huapa uirê tamna ram indawt dan tlangpui chu hetiang hi a ni.

1. Thailand 56%
2. Denmark 46% 
3. Italy 45%
4. Germany 45%
5. France 43%
6. Norway 41% 
7. Belgium 40%
8. Spain 39%

{https://www.mirror.co.uk › news) India ramah HIV+VE ah leh Cancer vei tam lamah No.1 kan ni mek niin tarlan chamchi a ni a, UirÄ“ tam lamah  hian uluk taka survey ni ve ta se kan sang leh ber mai thei. A chhan chu Central India  (Hindu)-ho lah pasalte tana hmeichhe rinawm lutuk an ni tlangpui a, muslim-ho lah hmeichhe khuahkhirh lutuk, uire tei thei lo ber an ni leh bawk si nen. Hnam hlawm lian pahnihte hetiang an nih chuan Mizote hi IAS tam lamah ni lovin UirÄ“na lamah kan champion ngeiin a rinawm. 

Punjabi-ho khu hmeichhia an indaih loh Ä“m avangin  unau zinga mipa naupang ber nupui tih loh chu unauhovin  nupui an intãwm tlang thei a, chuvangin, an hnam danah pasal pakhat aia tam neih theihna dan polyandry an hmang thin a ni. Mahse, hei hi uirÄ“na anga ngaih chi a ni lova, an hnam kalpui dan a ni mai.

Tin, Muslim-ho hian chãwm theih an inhuam phawt chuan nupui 7 thleng pawh an nei thei a, mahse, tha taka chãwmin an enkawl ngei tur a ni. Hetiang hi Polygamy an ti a, hei pawh hi uirē sualna anga ngaih chi a ni lo. An hnam leh sakhaw kalphung a ni mai.

A TLÃNGKAWMNA
Uirē awmzia kan hre chiang ta. Mipa leh hmeichhia thliar hran luih talh chi a ni lo. Pathian ngaihah chuan mipa leh hmeichhiaah uirena sual chu thuhmun renga kalpui a ni. Hremna a nep hlei dawn tihna a ni lo. Uire apiang chuan Pathian hremna an pumelh hauh lovang.

A hun lai azirin Bible ah pawh hmei leh bawih neia lo pawl te, nupui ngah tak takte pawh an awm nual. Mahse, kha hun kha a liam tawh a, tunah chuan nupui-pasal bik pakhat theuh kan neih hi a tawk a, Pathian thu ang pawh a ni.    Amaherawhchu,  Mizo zingah nupui pakhat aia tam nei Polygamy hmang tangkai khawimaw lai karah hmuh tur an awm zauh zauh a; tin,  Baktãwng chhuanthar lamah Pu Ziona'n sakhuana avangin nupui 39 neiin tu leh fa engemawzat nen a khawsa mek a, mahse, heng zawng zawngte hi uirÄ“na sual a nih leh nih loh chungchang chu kan zavaia chunga roreltu tur Isuan  millenium judgement a kaihhruai hunah thutlukna a la siam turah ngai ila a hahdam thlak mai awm e.

Post a Comment

Powered by Blogger.