RŪL LEI THATNA
(Dracaena trifasciata)
-Dr. C. Lalrampana

A KAMKÊUNA
      Kan  thlahtu Evi ,& Adamate dãwt hmanga bumtu rÅ«lpui tar chuan a lei li hmang tangkaiin  Pathian a dodal a; sualah kan tlÅ«k phah a nih kha! (Gen. 3;1- 5f) Zirtir (apostle) Jakoba pawh khan-
      "Amaherawhchu, lei hi tumahin an khãwi ngam thei lo a ni; thihna hlova khat, sual awm hle hle thei lo a ni." (Jak 3:8)  a lo ti a. Lei hi a tangkai hlÄ“ nain khawi ngam har tak a ni. RÅ«lpui lei awmhlei lutuk avang khan nang leh kei hian natna lungngaihna leh thihna ãnchhia kan dawng mek a nih hi! A van thinur thlak tehlul êm! Covid-19 SARS CoV2 pawh RÅ«lpui lei khãwi ngam theih loh avangin khawvelin kan thihphah chur chur a nih hi!




RÜL LEI CHU ENGE NI
        Tuna rÅ«l lei tarlan ka tum hi chu eden huana rülpui tar lei kha ni lovin  ramhmul chikhat pangpar khawi chi, khawvel puma in tin deuhthawina kan khãwi thin rüllei (snake plant) hi a ni. 
     RÅ«llei hi saptawngin snake plant tih a ni a, a scientific/generic hming chuan Dracaena trifasciata tih a ni. Pangpár chikhat niin Asparagaceae chhungkua ami a ni.  West Africa, Nigeria east  Congo atanga lo irhchhuak tan a ni.
     RÅ«llei hi pangpãr chikhat ni mah se a pãr a chhuah tlÄ“m hle. A hnah hi a hring duk lam, a hnah tlang tawn tawnah a engin a kãp zei  zei a, a hmah hmawr zum vãn mai leh khawng tak rÅ«llei pian ang tak a nih avangin snake plant tih a ni reng a ni. A sãn zawng hi 70–90 cm (2.3–3.0 ft) niin 5–6 cm (2.0–2.4 in)-a hlai a ni tlangpui a, a then chu 2metres (6ft) laia sãng pawh a awm thei bawk.

A THATNA
       RÅ«llei hi inchhung leh inbul vel cheimawi nan a thain a tangkai hle a, ni êng hmu mumal lo pawhin rei tak a dam thei a, tui pawh a mamawh tam lêm lo. Inchhung cheimawina leh huan leh inbul cheimawi nan bakah mihring hrisel nan a tangkai hle a, a nihna ang taka hman thiam chuan hringnun pawtsei theitu pawimawh tak a ni a tih vtheih hial awm e. Hriselna atana a thatna tlamgpuite tarlang ila.
     RÅ«llei hian boruak thianghlim (oxygen) leh oxygen hlo chihnih atom leh carbon dioxide-te chu crassulacean acid metabolism process hmangin a thlak thleng thei a, hei hian boruak hnawng leh hrisel a thlen thei a ni. Hetianga boruak tha leh thianghlim lo a thlak thleng theih avang hian inchhung leh mipui vantlang puipunna hmun Å«p leh ipikahte  daha khãwwi hian mihring tan boruak tha hip tur hnianghnar takin a thlen thei a ni. Heng baka a thatna danglehte chu:-
Ni eng a pe chhawng thei: Rūllei hi inchhung hmun thim leh, dãm ni hmu tha lovah pawh khawiin ching ila, pãwna nisa lo dawnngsawng chhawngin inchhung thimah a pehhêl (indirect)-in ni êng a pe chhãwng thei a, mihringte'n kan tangkaipui thin a ni.
Leihnãwng a thlen thei: Lei ro leh hmun ro tuihulah pawh khawi ila leihnãwng a thlen theih avangin amahah hian boruak hnãwng a tamsaa hei hian mihring hriselna a thlen thin.
Boruak tithiangjlimtu: NASA-in a sawi danin-"rūllei hian boruaka bawlhhlawh nawi (dust) leng vel leh tūr (toxin) awmte a tithianghlim thei a, hei hian mihring tan boruak tha hip tur a pek theih phah thin a ni"a ti.
Ei huat vengtu: Rūllei hian boruak chhia (carbon dioxide) chiah zawpin boruak tha (oxygen)-in a thlakthleng thei a, hei hian boruaka hri lêng hip tur hnawt bovin eihuat (allergy) awm thei lakah nasa takin mi a venghim thei a ni.
Boruak chhia umbotu: Rūllei hian zan boruak chhia atom leh carbon CO2 a chiah zawp vek theih avangin zãn boruak tha lo awm tur a veng thei a ni.
Cancer vengtu: Rūllei hian boruak ((environment) tha a thlen theih avangin boruaka cancer thlen theitu toluene, xylene, benzene, formaldehyde-te a vên avangin cancer vei theihna laka min venghim theitu a ni.

A TAKA TAWN HRIAT
       Kum 2016 July thla atang khan ka nupuiin rilpui pãnchhia (colorectal cancer) a vei a. a hnu lawkah a thin hepatocytes / hepatocellular carcinoma a ni zuileh a, tunah phei chuan a chuap squamous cell carcinoma thleng a ni ta hial, chemotherapy vawi 40 vel kan la tawh  chungin boruak a  kham lo thei hle a, a blood oxygen level pawh 90-93%  a ni deuh reng a. Mahse, a mutna pindanah leh kan inchhung thutna pindanah rÅ«llei paruk (6) vel lai kan khãwi avang leh Nebulizer air tube; nose piece leh mask hmanga rÅ«llei oxygen pek chhuah kan hiptir thin avangin tun thlengin Oxygen concentration hman ngai êm lovin kan la awmin kan la enkawl ve thei a, alawmawm hle. Heng zawng zawng hi Pathianin theihtawpa A thil siamsa (natural) rÅ«llei hmanga kan inenkawl  vena rah hlu tak min pek ngei niin kan hria, Pathian chu fakin awm rawh se. 

A TLÃNGKAWMNA:
       Natna hrang hrang kan tawh thin hi bawhchhiatna avanga ãnchhia kan dawn a ni a, duhin duh suh ila kan hringnun dam chhunga kan tawh makmawh a ni. Hetiang hi ni mah se, Pathianin mihringte thiamna leh finna min pek hmanga hmanraw mãwltÄ“ tÄ“ hmanga kan inenkawlnate hi uluk tak leh rinna tak tak nen taima taka kan beih chuan damna kann chang thei a ni.
 
      A tãwp berah chuan lei hi khãwi ngam theih loh a ni a, eden huana rÅ«lpui tar (dragon) lei kha mihringte tan thihna ãnchhia thlentu ni mah se, pangpãr chikhat rÅ«llei (snake plant) hi chu hring mite tan nunna leh damkhaw chhuahna leh awmna benvawn nei, thawhah (asthma), TB neite tan damna a ni tih hre rengin in tinin mahni inchhungah khãwi ngam theuh i tum teh ang u.

DURH DAMDAWI
-Dr. C. Lalrampana

A KAMKEUNA
DURH DAMDAWI
     Durh/vun durh kan tih hi natna chikhat thihpui tham êm ni lêm lo mah se a pÅ«n laklawh chuan tawrhhlelhawm ve tak a ni. Durh hi saptawng chuan *Blisters* tih a ni a; damdawi tawngkauchheh chuan Epidermis tih a ni thei ang chu. Tisa leh vun inkara tui (fluid) awmin a rawn nêk avanga puar durh (bubble) lo insiam hi durh kan tih thin chu a ni a, kut, ke leh taksa khawilai hmunah pawh a awm thei a ni ber. A durh hi ama keh hun pangngai hmaa tihkeh chuan a nãin a thip thei hle. Chuvangin, ama keh hun  hmain durh i neih chuan tihkeh loh hi a tha ber a ni.

A LANCHHUAH DAN
* A durhna lai vel a sena a thipa a thak hiar hiar thin.
* Tisa leh vun inkara tui (fluid) awmin a nêk, tawn mar avangin arawn puar chhuak pep thin 
* A puar chhuah hma atangin a then chu a durhna hmun turah a sen tūt thin.

A LO AWM CHHAN
     Durh hi chhan hrang hrang vangin a awm  thei a, a langsãr zual deuh deuhte chu:- Pangti innãwt pilh;
Vãwt lutuk vang; 
Mei kang; 
Hri inkaidarh, Damdawiin a kan, 
Thisen bãl, 
Uithak, 
Thosi/thophurh/Uihli/khumfa/rannung seh;
Pheikhawk tãwt bun; Zungbun leh ngÅ«n bun tãwt vang; 
Cosmetic, make up ngeih loh vang. 
Ni zung natna vang 
Sik leh sa inthlak vang
Khawlum lutuk  vang etc.
       Heng baka a awm theih chhan dangte chu;
Tangseh; 
Herpes: 
Bullous impetigo: 
Eczema: 
Dyshidrosis:
Bullous pemphigoid: 
Pemphigus:
 syndrome: Epidermolysis bullosa:

A DAMDAWI
      Durh enkawlna damdawi hi chihrang hrang a awm a, damdawi pangngai leh Khuanu siamsa hmanraw mawltê tê  hmanga enkawl theih a ni a; chungte chu tarlamg ila damdawi pangngai i hman dawn erawh chuan doctor rãwn  thin ang che. Chung damdawite chu:-
Suthol antiseptic
Boroline cream
Savlon antiseptic
Boroplus antiseptic
SHL Sucream
Himalaya wellness
German's calendula
Allen's boroalen
Dr. Morepen burnol
Wheezal calendula
Vicco turmeric
Bangalore bio-plasgen
Bhargava cutica cream
SBL Amico gel
Bokson's boro
Macaactive 
Sudocrem
Bjain omeo
Bokson's cantharis etc.
     Heng baka inenkawlna hotê tê tha ve takte chu hengte hi an ni e:
"Aloe vera:
Aloe vera hnah chhunga a hnang sawhsawm tuiin a durh laiah hnawih thin tur.
Vaseline:
 Petroleum jelly a durh laiah hnawih thin a tha.
Thingpui pocket:
     Thingpuife tea bag tuilumah chiahin baking soda telh la, a daih hnuah a durh laiah hruk nan hman tur.
Vinegar:
    Bacteria Thattu tha tak a nih avangin durh hmuamhnaah vinegar far thin a tha.
Ha nawhna hlo:
     Ha nawhna hloah hian sodium lauryl sulfate (SLS) a tel avangin durha  hnawih hi a damna tha tak a ni ve thei.
Epsom salt:
     Tuilum chialin durh hmuamhma sila chiah thin hi a damdawi chikhat a ni ve thei.

A TLÃNGKAWMNA
      Durh damdawi hrang kan hre ta a, mahnia hman mai theihte hi uluk tak leh fimkhur taka hman thin tur a ni a, a hmuamhma hi tuilum nen fai taka sil hnuah damdawi hnawiha bandage thianghlim taka thãwl deuha tuam thin hi a dam tha hma a, tuam loha dah tawp hian natna dang a kai awlsam avangin tuam hram hram hi tha bera ngaih a ni. Durh nasa leh dam har tak a nih chuan damfawi ei chite a ngaih ve thin avangin daktawr rãwn thin ang che.

RUH CHUKTUAH NÃ
-Dr. C. Lalrampana



     Ruh chuktuah nã (arthralgia) chungchangah hotea in lama mahnia inenkawl dan tlem tarlang ila, a vaia vawi khata hman rual thup thin tur tihna erawh a ni lo.  Allopathy  pawh Generic  thuhmun Brand hrang hrang a awm ang hian a damdawi hi chihrang hrang a awm ve a; a engemaw ber hmang la, I ngeih ber awma I hriat thlang mai rawh. Doctor leh damdawi in chhawr pha ve lo Zokhaw lama chengte leh a chhawr pha tan pawh mahnia tih theih maite a nih avangin hman tangkai tum thin ang che.
RUH CHUKTUAH NÃ

     Ruh chuktuah nã, ruhseh chikhat ((arthralgia) hi damdawi pangngai, (Conventional Treatment modalities atanga thlir chuan a enkawl nan heng:- steroid awm lo chi NSAIDs nachhawkna (analgesics or pain reliever) emawte hi hman thin a ni. Heng bakah hian Acetaminophen (Paracetamol), Ibuprofen, Diclofenac leh creams, ointment sprays leh pills-te hman tangkai thin a ni a. Mahse, heng damdawite hi i hmang dawn a nih chuan doctor (physician)  rawnin pharmacist pan thin ang che.

      Conventional medicine hmang kher lova awlsam taka mahnia hman ve mai theih chi Pathian siamsa tha tak tak a awm a; chungte chu hman tangkai theih a ni e.

NIMBU & CARROT:
Nimbu tui fir leh Carrot tui (juice) siamchawp thar lam tak zat leh zata chawhpawlh nitin zingkarah thirfian lian khat in thin a tha.

ALU HEL
Alu pum khat silfai la, a kawr kheh lovin pante tein zailep la, Rialno khat tui vawt thianghlimah zankhuain chiahin chhin tha la, a tuk zingah I kaw ruah lai takin in ziah thin a tha.

PURUNVAR & SAPSAUM
Purunvar mum khat Sapsaum (Butter) tela kan ro a tel chawpa ei/in thin a tha.

ANTAM BUL SEN
Carrot tui (juice) siamchawp thar lam tak leh Apple umtui (Apple cider vinegar) inzata chawhpawlh thirifan lian 1 tuktin kaw ruah laia in thin a tha.

CHHAWHCHHI
Chhawhchhi dum chi thirfiante 1 rialno chanve tuivawt thianghlimah zankhuaa chiahin chhhin tha la, atuk zingah kaw ruah laiin a zavaia in/ei thin a tha.

PURUNVAR
Nitin purunvar mum 2-3 kheha ei thin a tha. Hei hian ruh na a chhawk bakah thisen kal vel a siam tha nghal thei bawk.

SAWHTHING
Sawhthing pante tea zailep ruh chuktuah na laiah bela tuam hnan a tha a, tin, sawhthing tuisaah puanthem chiaha a na lai deh thin a tha bawk. Ruh nã leh thana nei tan sawhthing ei erawh a tha lo.

COCONUT TUI
Nitin Coconut tui no 3-4 in thin a tha 

KHAWKHERH
Nitin Khawkherh (walnut) pa 3-4 ei thin a tha.

LAKHUIH TUI
Nitin lakhuih thei tui sawr chawp ngei rialno1 in thin a tha.

TUILUM & KHUAIZU
Tuilum rialno 1 ah khawizu fir thirfiante 1 leh thakthing powder thirfiante ½  chawhpawlh nitin in thin a tha.

TUI & PURUNVAR
Tui rialno 1 ah green gram soup thirfiante 1 leh purunvar mum2 rawtsawm telh nitin vawi 2 in thin a tha.

SAWHTHING THINGPUI
Zantin mut dawnah Sawhthinga siam thingpui rialno 1 ah castor hriak thirfiante khat chawhpawlh in thin a tha.

TUILUM LEH ÃIENG:
Tuilum rial no 1-ah Mizo aieng dip thirfian 1 telha nitin v2 in thin a tha.

GUGGULU HNAH
Nitin vawi 2 chaw ei khamah Guggulu (Commiphora wightii) hnah chhum tui thirifante ½ tuilum rialno 1-ah chawhpawlha in thin a tha.

CHHAWHCHHI HRIAK
Chhawhchi tel rialno 1 ah sawhthing tui fiante 1 leh hmarcha tai pum 1 chawhpawlh uluk taka chawh ban hnuah a nalaiah hnawih thin a tha.

SAPSAUM
Sapsaum thei (Avocado) hnah chhum tuiah puanthem thianghlim chiahin ruh chuktuah nalaiah tuktin leh zantin deha zut thin a tha.

TUI AL
Tuifinriat al (iodine) tamnaah nitin inbual thin a tha. Tuifinriat chhawr pha ve lo tan tuilum al lep lep chi al hmanga inbual thin a tha a, a nalai tuilum chi ala deh thin pawh a tha bawk.

SANG PATCH
Sang zung hmanga Mizo Herbal Products Society, keifang-in a siam sang patch-ah artui hel a chhungmu pawlha chawhbanin a na laiah  Belladonna Plaster  hmanga tuam hnan thin a tha hle. 

NEURAL SYRUP
Thasuih leh hriang pil chawhhpawlh atanga Mizo Herbal Products Society, Keifang-in a siam ei thin hi ruhchuktuah nã  leh thana nei tan a tha hle.

A TLANGKAWMNA
Heng tarlan bak pawh hi mahni inenkawlna chihrang tam tak entir nan-physio therapy, massage, magneto therapy, acupuncture/acupressure etc. a la awm teuh a, sawi vek theih a ni lo. Khingte khi chhawr tangkai tumin tan la la, sum sen a tlem a, a awlsam tlangpui bawk. Zokhaw lam unaute leh Doctor pan ve thei lote tana thahnemngai takin a ka rawn ziak thin a ni e. Hnam tinin kan khawsakna ram leh leilung mil theuha tualchhuak damdawi (traditional medicines & healing) chihrang hrang kan hman hi a thiang vek a, khawi ram dan mahina a khuah khirh theih a ni lo tih i hre reng thin ang u. 

MIPA TIHPHŪR DAN
-Dr. C. Lalrampana


A KAMKÄ’UNA
      Hriat hmasak atana pawimawh chu mipa serh emaw, hmeichhe serh hming emaw pawh ni se, a nihna ang chiaha sawi leh lam rik changin mi tam takin zahmawh sawiah an ngai a; mak tiin an thlir thin. Hetih lai hian ranvulh leh ransa leh rannungho serh hming sawi erawhin mak an ti lêm lova, pulpit tlang atang pawhin thusawitu tam takin tehkhin tawngkam atan an hmang ngamleh tho thin. Chungte chu:- chem zang; sialinu chhu; mãkpa zangkang; khuai zang; uichhuhlo; kawhtebêl; sakawr zang; vawk til etc. Tin, mihring serh hming dik tak, hnamdang tawnga lam leh sawi an tim chuang hek  lo. Entir nan:-Penis (Hindi-ling); vagina/vulva (Hindi-yoni) etc. Mizotawnga sawi a nih avanga mak intih tlat zel mai hi rilru piansualna chikhat ni hialin a lang. Mizo baibul edisawn hmasa berah khan serh tan sawi nan *zang tan* tih hman a ni a, tun hnuah serh tan tih a ni ta chauh zawk a ni. Serh hming sawi aia pawi leh tha lo zawk chu dãwt sawi chin te, eiruk chìn te, mi bum chin etc.-te hi a ni. Tun tumah hian kan thusawi awmzia a fiah theih nan a nihna ang anga sawi a ngai dawn a, chhiartute'n in lo hrethiam dawn nia.
Mipat Hmeichhiatna - MIPA TIHPHŪR DAN

     A hma khan mipaho tana hmeichhe tisa chãkna chawhphur dan chi 5 kan sawi tawh a. Tun tumah chuan hmeichhe tan mipa tisa chãkna chawhphur dan kan tarlang ve dawn a; hmeichhiate'n uluk taka in lo chhiar a pawimawh hle ang. A chhan chu nupa inthenna, chhungkaw kehdarh chhan tam tak hi tisa chãkna inhamtawng lo leh a vãwrtawp (orgasm) thlen inrual thei lo, khamkhawp inpektawn theih loh thin vang a ni thei a; chuvangin, uluk taka vawna hlawhtlinpui ngei tum a tha hle.

      Hmeichhe tam tak mipa chawhphur dan thiam tak leh zei tak an awm laiin thenkhat erawh zahzum luat avanga chechang ngam lo leh a ngaihna hre reng reng lo, lengngha manna ngãwi dawh ang maia ngãwi renga a van tla lo dawh tlãk tum ringawt hi a tam zawk an ni. Hei vang hian mipa tam tak an beidawng a, hmeichhe dang zei deuh zawk melh a, chetsualpui an chin phah thin. A tawpah hmeichheho rilru a na leh si thin. Chuvangin, kan sawi turte hi uluk taka ngaihtuah chungin zawm ngei tum tlat ang che.

A BENG
       I lei khãwr la, zawitÄ“ têin a beng hãwl kual vel la, a beng tilah i hmui chung leh hnuaiin na lo tê têin chilh pelh zeuh zeuh la, i leiin hãwl kualsak zeuh zeuh bawk rawh. A laka i beisei leh i duhte chu zawi thãwp satin a beng ding lamah hrilh thin la, "Duat, ka van ngaina tehlul che êm! Nang ang hi ka tawng tawh law'ng e, he lei chinah, ka lungdumtu ber chu nang ngei hi i lo ni e...min hmangaih ve tak tak maw..?" te han ti vel la, a phur tulh tulh ang. Achhan chu beng dinglam hian thluak atanga hlimna thlentu hriatna thazam a thlunzawm tha bika ngaih a ni.

A NGHÃWNG
       Mipa chãkna tichhuaktu pawimawh tak pakhat chu a nghãwng a ni. A beng til ang bawk khan a tukhum sam to tan tirhna atanga a dãr nghãwng bul thut inkãr thlengin zãwi dam dapin i kut khinghnihin a rualin lehlam lehlamah zutsak heuh heuh la, i hmuiin hrÅ«tsak bawk thin ang che. Hetianga uluk taka i tihsak hian a chãkna nasa takin a tipung thei a ni.

A TIL VUN
    Mipa chãkna tizãuthau theitu pawimawh tak chu a til vun (Scrotum) a ni. I leiin a tilvun velah thaw deuh halh halh chungin hrÅ«tsak delh delh la, a chãkna a chhuak uai uai thei a ni. A tilvun chhah laiah erawh liahsak loh tur, a vun pan lai, a tilmu (testis) awmna zãwnahte liahsakin a phÅ«rna a chhuak hma thin ngai e. 

A KAWHTÊ
    Mipa chãkna tichhuak tura turtu pawimawh tak chu a kawhtÄ“ hi a ni. KawhtÄ“ tih ringawt hian peng hrang 10 lai a nei a; chuvangin, a kawhte hmãwr (glan-head of the penis)-ah hian leia hãwl zatsak ner ner hnuah a kawhte bulthut (urethra) thlenga vÅ«r fawh anga fawhsak pÅ«l pÅ«l thin tur. Tin, a kawhte awr (corpus spongiosum)-ah liah hrÅ«tsak diai diai thin bakah na tak tak si lovin sehsak det det tur. Hei hian nasa takin a tisa chãkna a kaihthawhsak thin a ni.

A KAPKÃR
    A mawngkua (anus) leh tilmu inkar a kapkãr (perineum) lai tak hi a chãkna cho chhuahna pawimawh tak a ni bawk a; chuvangin, kut zungchal emaw zunglai emawin, na vak lova hrÅ«t zatsak mêt mêt thin hi a tangkai hle, hei hian reiloteah a chãkna a tichhuak zual thei a ni.

A HNUTE HMŪR
      Mipa tam takin hnute khawihsak an ngai thei lo. A then chuan pã loh thlak lutukah an ngai thin. Mahse, tisa chãkna cho chhuah nan a tangkai hle. Hei vang hian mipa zãi ngaiin ama duhthlannaah hruai luh tum la, a hnute hmur fawhsak ner ner thin la, a tithatho belhchhah thin. I zei leh zei loh azirin mipa chu i thunun thei ang.
A VUN 
    Nui sêng chungin hlim hmel pu reng chungin a ke zungpui chhip atanga a khabe thlengin a taksa, a pang leh vun dãp chhuakin chÅ«l nãl hliãu hliãu thin la, a bawp leh khêl tãngchhung chhote zÅ«tsak heuh heuh thin la, a tisa chãkna a tizual fo thin. 

A TLÃNGKAWMNA
     Mizo nupa nun leh nula tlangval inngãizãwngte mipat hmeichhiat hman dun kawngah tunhma ngaihtuah chuan thleng sang tawh tak kan ni. Finfiahna chihrang hrang nena a ruka zirchianna atanga ka hmuh danin hnam changkang saphote ang tho kan ni ve tan tawh.   Hetih lai hian a tam zawkte erawh chuan zir tur an la ngah hle. Nupa inthen tam tak ka kawmna atanga a lan danin nupa inpãwl hlimna khawp kham lo leh inpawh tawk lo tam tak an awm. Hei hian chhuanlam hotÄ“ tÄ“ insiam chawpa inthenna a thlen tam phah a ni tih a hriat theih. 

      Nuho/hmeichhehovin an hriat fo tur chu mipate hi tisa chãkna kawngah sãng zawkin tuan  rang zawk mah se, hrisel lohna hrang hrang heng-zunthlum, thisensang, thazam natna, pumpui pãn, thãlbe natna, nguina (depression), anxiety, chauhna (fatigue), gout, ruhsehpui, TB, cancer, HIV/AIDS etc avanga tha tho thei lo leh nung tha thei lo emaw, a hun hmaa zo thin (premature ejaculation) leh pa hlei thei lo (impotence) avanga che hlei thei lo bakah zu ngawl vei, ruihhlo ngaih vanga che hlei thei lo an nih phei chuan khing tihdan tura thate khi uluk taka an zir bel a ngai leh zual a, khing bak pawh khi an kawppuite dinhmun azirin ei tur leh ei loh turte nen thlenga tan lãk a ngai thei a, chungte nen chuan theihtawp chhuaha hma an lak a ngai a, a tul dan azirin dãktawr rãwn pawh a tul thin a ni tih hre rengin nupa nun hlim, chhungkaw hlim leh nupa inngeih, chhungkaw nuam siam turin mawhphurhna pawimawh tak an nei tih an hriat reng a pawimawh hle. 

     Kan thianpa nupui uire ka zawhnaah a uire chhan a sawi danin-"kan pa hi zantin zu a rui zawi reng a, a rimchhe bawk si, min tihhlim tumna a nei bawk si lova, ka chãkna a zual tawngkhawng tawh si a, hun remchang ka hmang tangkai ve ta mai alawm mawle.."  a ti a, han dem vak ngaihna a awm lo hle. Mahse, ani pawh hian atir atangin a pasal hi uluk takin chikin a rilru hneh tumin Pathian hnena tawngtaina nen bei sela a pasal uiresan a ngai kher lovang.

    Nu pakhat uire ve thung erawh chuan-"kan pa hi a hrisel lutuk a, inpãwl apiangin ka duhkhawp ka thlen ve hmain a duhtawk thuai a; vangvat puar tlãkin a tla  tawp zel a, min ngaihsak zui tawh ngai  si lova, a vãwrtawp awmze hriat tumin thenawm tlangval lakah ka enchhin ve ta mai a ni" a ti ve thung a. Ani pawh hian atir atangin a pasal tlãk ran chhante hriata enkawl a nih theih nan dãktawr rãwn nachang hria se, ama tlãk har chhan ngei pawh hriat tumin bei se, uire kher a ngai lo tur.          

      Pa pakhatin a nupui a then chhan a sawi danin-" ka nupui hian a duh zing lutuk a, kei ka nung tha thei thin si lova, thinrimna zawngin min ãnkhum reng thin a, ka ning lutuka ka ma ta a ni" a ti. Hetah pawh hian a nupui hian a pasal harsatna tawh chhan hi dãktawr rãwnin theihtawp chhuahin  zawng chhuak se mãkchhiat a tãwk kher lo tur. Sawi tur a tam hle sawi vek a tul kher lo. 

      Hnamdang hmeichhiate'n uchuak taka mipa baw (semen) hip chhuahsaka an eisak thinte hi awm uchuakna chikhat a ni a, tih ve kher a tul lo. Mipa chi (semen) hi chithlahna tur (fertilizer) tha tak a nih avangin ei tur a ni lova, vun leh hmaia hnawih tur a ni hek lova, leia tihtlãk mai mai tur a ni hek lo. Onana khan a u Juda nupui thihsan lakah a u tan chi thlahsak duh lovin, a pãwl chãng apiangin  leiah a chi a titla thin a, Pathianin a tihlum ta a nih kha! (see-Gen. 38:9-10). Inpãwl nawmna thlahlel tho si, fa neih peih si lova insiam te, chhangkhatna leh chinna damdawi eite hi Onana nungchang lãkchhãwnna dik tak niin a lang. Hrisellohna avanga mihring nunnain a tuar theih dawn avanga ruahmanna chihrang hrang erawh Pathian pawhin a hrethiam ngei ang. Hrisel tha reng si, piangtura te, piangturite lo huphurh lãwka mahni nawm chenna ringawt ngaihtuah thinnate hi sual lian tak a ni. Chuvangin, hnamdang leh sapho tihdana chindan tha lo zir chhuaha lãkchhãwn ve kher loh hi thil tha ber a ni. 

     Khing kan tãrlan tãkte pawh khi infuihna tha lo anga ngaih loh a tha hle. Inkhãl phÅ«r tawn lova inhelnuai pawhin nupa nun hi a hman theih tho rualin duhkhawp inpêktawn leh a vãwrtãwp thlen dun theih dan inkawhhmuhna a nih bakah fa neih awlsamna, rãi awlsamna, nupa insuihngheh lehzualna thlentu leh uluk taka nupa nunhlimna hi hman thin a nih theihna tura inkawhmuhna thurãwn  a nih zawk avangin a pawimawh hle a ni. Khitiang ang thlapa ti tur khian tumah ti tura inturluihna erawh a ni lo, tih ngei ngei tur tihna pawh a ni chuang lo. Mitinte mahni zalênnaah a innghat zawk e.

AMA DAWR-AH PI V. LALHMINGLIANI THI A CHHAR A NI

Mar 17, 2024(MSR): Vawiin chawhma lam khan Pi V. Lalhmingthangi (52), Tuikual 'S', B Mual chu Aizawl New Market-a a dawr kudam-ah thi a hmuh a ni.

Pi V. Lalhmingliani hi an veng leh a dawr neihna a inhlat avangin haw tlai chang a nei zauh zauh thin avangin a chhungte pawh hian lo mutsan mai chang an nei thin ni a sawi a ni a. Nizan pawh khan a rawn haw tlai avanga ngaihthatlohna pawh nei lovin an mutsan a. Tukin lamah zanah a rawn hawng lo tih an hriat avang leh phone pawha a biak tlang theih loh avangin a chhungte hi a dawr-ah an han kal a. A dawr hi alo inkalh a, dawr kawngkhar bul velah thisen te hmuh anih avangin kawngkhar kalhna tichhiain a chhungah an lut a. Dawr chhungah hian thi a hmuh a ni ta ni a sawi a ni.

Pi V. Lalhmingliani ruangah hian kutthlakna hnuhma leh thisen te hmuh tel anih avangin mi kuttuar ni ngeia rin a ni a. Thilthleng hi Police ten an chhui zui nghal a, a ruang hi Post Mortem tura lak nghal a ni.

PI V. LALHMINGLIANI THATTU NI A RINHLELH MAN NGHAL

Mar 17, 2024(MSR): Tukin zinga lama dawr kudama thi a chhar, Pi V. Lalhmingliani thattu ni ngeia rinhlelh chu vawiin vek khan man nghal a ni.

Mizoram Police thuchhuahin a tarlan danin tukin zinga ama dawr Kudama thi a chhar, Pi V. Lalhmingliani (52), Tuikual 'S', B Mual, Aizawl New Market-a VLH Variety Store neitu thattu ni ngeia rinhlelh, Irene Lallawmzuali (34) w/o Lallungmuana, Ramthar North a cheng mek chu Zemabawk Dinthar venga a thiannu te in atangin vawiin khan man a ni.

Mi rinhlelh man kut atang hian tualthahna atana hman ni geia rin Chemte leh tualthi ta thilneih ni ngeia rin thil engemawzat man tel a ni a. Hei bakah hian rinhlelh manin Police te hnena a sawi dan atangin ama tih ngei ni a a lan thu Police thuchhuah chuan a tarlang.

Pi V. Lalhmingliani ruang hi post mortem fel tawh a ni a, hnuchhui zui ngai tam tak a awm a, a tahtawla chhui zel a nih tur thu leh tualthattu dik tak manchhuah a nih ngei theihnan Police te chuan mipuite thawhpuina an ngen. ~ Kiddy Vanchhawng

Railway Recruitment Board (RRB), Ministry of Railways, Govt. of India has released an employment notification CEN No. 02/2024 for the recruitment of 9144 Technician Posts in various RRBs . The online application process for RRB ALP Vacancy 2024 has started from 9th March 2024 to 8th April 2024. 
MizorM Hnaruak



Interested and eligible candidates may read the advertisement and apply online here.


Mizoram Hnaruak: RRB Technician Recruitment 2024

Name of post: Technician

No of posts: 9144 posts
 
# Technician Grade-I Signal: 1092 posts
# Technician Grade-III: 8052 posts

No of posts under RRB Guwahati: 246 posts

# Technician Grade-I Signal: 6 posts
# Technician Grade-III: 240 posts
 
Name of organisation: Railway Recruitment Board
 
Advertisement No: CEN No. 02/2024
 
Pay scale: 
 
# Technician Grade-I Signal: Level-5 of 7th CPC, Rs.29200/-
# Technician Grade-III: Level-2 of 7th CPC, Rs.19900/- 
 
Eligibility Criteria of RRB Technician Recruitment

Age Limit: Category-wise age limit is as under.
 
# Technician Grade-I Signal: Candidates age must be between 18 to 36 years as 1st July 2024.

# Technician Grade-III: Candidates age must be between 18 to 33 years as 1st July 2024.
 
Age Relaxation: The relaxation of upper age limit for reserved categories are as follows: 

Category - Age Relaxation
OBC-NCL - 3 years
SC/ST - 5 years
PwBD - UR & EWS - 10 years
PwBD - OBC/NCL - 13 years
PwBD - SC & ST - 15 years

Educational Qualification: 
 
# Technician Grade-I Signal: 
 
A) Bachelor of Science In Physics / Electronics / Computer Science / Information Technology/ Instrumentation from a recognized University/Institute OR B.Sc. in a combination of any sub-stream of basic streams of Physics/Electronics/Computer Science/Information Technology/Instrumentation from a recognized University/Institute.

(OR)

B) Three years Diploma in Engineering in the above basic streams or in combination of any of above basic streams

(OR)

Degree in Engineering in the above basic streams or in combination of any of above basic streams.
 
# Technician Grade-III: 

Matriculation / SSLC plus ITI from recognized institutions of NCVT/SCVT in the trade/s as mentioned in the official notification.

(OR)

Matriculation / SSLC plus Course Completed Act Apprenticeship in the trades mentioned above.

Note: For detail educational qualification, pl check Annexure - A of Detailed Notification as mentioned below.

Helpline of RRB Technician Recruitment

Candidates may contact following helplines for any queries related to technical issues.

# Phone: 9592-001-188 | 0172-565-3333
# Email: rrb.help@csc.gov.in
# Time: 10 AM to 5 PM

Examination Fee of RRB Technician Recruitment 
 
Candidates have to pay an examination fee as mentioned below as per their categories or community: 

Category - Fee
SC/ST - Rs 250/-
Ex-Serviceman - Rs 250/-
Female - Rs 250/-
Transgender - Rs 250/-
Minorities - Rs 250/-
Economically backward class. - Rs 250/-
Others - Rs 500/-

Payment Mode: Candidates can pay their exam fee through online mode using options like Internet Banking, Debit Card, Credit Card, or UPI.

How to Apply for RRB Recruitment?
 
Interested and eligible candidates may apply online for these posts by visiting the official portal of RRB. They may follow below mentioned steps .

# Scroll down, go to Important Web-Links section .
# Click on Online Application Form link .
# A new webpage will be opened .
# Enter all your personal and educational details as required .
# Upload your passport sized photograph and signature and other required documents.
# Pay the examination fee as per your category and at the end click on submit button .
# Don't forget to take a print of submitted application form .

Important Dates of RRB Recruitment 2024
 
# Starting date of submission of online application: 9th March 2024
# Last date of submission of online application: 8th April 2024
# Date for modification of application form: 9th to 18th April 2024

Click here to Apply Online


MÃIMU DAMDÃWI
Dr. C. Lalrampana

Maimu Mizo Chawhmeh

      Tunhma khan Primary sikul zirlaibuah nge naupang pawnto hla zawk ka chiang ta lo; Mizo anhnah kaihhnawih thuchham mi mawi tak pakhat- Maimu seh keh rep, maichal mu seh keh rep tih kan zir thin. 

Maian tharlam bai tui tak hi chu sa aia a tui lohna a awm chuang lo ti  ila a sual tampui ãwm love. Zohnahthlak zingah mãian bai hre lo leh ei ngai lo an vang viau ta ve ang. Mãian chauh ni lovin, mai rah pawh kan ei nasa a, sapho leh vãiho angin mãi tãi aiin mãite kan ngainain kan ei nasa zawk.

Mãian leh mãi tãi baka tangkai leh chhawrnaawm tak pakhat chu mãi mu hi a ni. Mizonu chuan mãimu hi chin atan phorovin a dah tha thin a; chu bak chu hmanna dang tehchiam kan  nei lÄ“m thin lo niin a lang. Mahse, mãimu hi Damdawi atan a tangkai hle a, chuvangin  Mãimu thatna leh tangkaina tlem i han tarlang teh ang. 

CHAWTHA:
Mãimu hi Mexican-ho chuan "pepita” an ti a. Saptawng chuan pumpkin seed/grain tih a ni. Mãimu hi taksa tana chaw tha tak a ni thei a, mithiam zawkte'n mãimu 28grams-a chakna chihrang hramg awm tehkhawng an hmuh chhuahte chu hetiang a ni:
Fiber: 1.7 grams
Carbs: 5 grams
Protein: 7 grams
Fat: 13 grams 
Vitamin K: 18% RDI
Phosphorus: 33% RDI
Manganese: 42% RDI
Magnesium: 37% RDI
Iron: 23% RDI
Zinc: 14% RDI
Copper: 19% RDI

Heng bakah hian antioxidants leh polyunsaturated fatty acids, potassium, vitamin B2 (riboflavin) & folate a keng tha hle bawk.

ANTIOXIDANT:
Antioxidants tha tak niin carotenoids & vitamin 'E' a tam a, he Antioxidants hian cell thi tur vengin taksaa natna kai tur a lo dolet a, natna a chhawk zangkhai bawk. 

CANCER VENGTU:
Amahah hian chaw tha tinreng a awm avangin pumpui, hnute, chuap, prostate leh rilpui cancer mai tur vengtu tha tak a ni thei.  

PHING & PROSTATE:
Mãimuah hian prostate vung leh nuam lo natna (benign prostatic hyperplasia -BPH) vengtu a awm avangin phing tha lo leh phing dawt vung avanga haarsatna nei thinte tan damdawi tha tak a ni thei. Mipa 1,400 BHP neite kum 1 chhung enchhinnaah mãimu ei thinte hian  nuam takin damlai nun an hman theih phah.

THIRHLO VÃR (MAGNESIUM):
Thirhlo vãr chikhat  (Magnesium) a awm that avangin thisen kal siam thatu leh lung natna vengtu tha tak a nih bakah ruh that nan te,  a tangkai hle a, BP sang nei tan leh lung thalo veite tan a tanngkai hle.

LUNG DAMDAWI:
Antioxidants a nih bakah, magnesium, zinc,  fatty acids leh Nitric oxide-te hian thisen bel (blood vessel) a tanpui a, lunga thisen inpekna thisenzam (arteries)-te siam thain lung hriselna a thlen thei.

THISEN THLUM TAN:
Thirhlo vãr magnesium a tam avangin zunthlum type 2 diabetes tan sugar level sang tur vengtu leh thununtu tha tak a ni.

FIBER THATNA:
Mãimu 28grams-ah fiber 1.1 grams a awm avangin dietary fibre awm thatna a ni tih a hriat theih. Hei hian chaw paitawihna a thlen tha hle a, lung hriselna leh thisen thlum sang tur a ven theih bawk avangin mihring hrisel nan a tangkai hle.

BÃW TITHATU:
Mipa bãw dal leh chak tawk lo hian chithlah kawngah harsatna nasa tak a thlen thei. Mãimuah hian zinc a awm that avangin mipa bãw (sperm) a tihriselin a titak theia ngaih a nih avangin hetiang lama harsatna nei tan ei thin a tha hle.

MUTTUINA:
Mãimuah hian tryptophan, amino acid, magnesium, zinc-te a awm that avangin mutthilh harsatna neite tan muttui nan a tangkai hle.

RULHLUT DAMDAWI:
Naupang leh puitling pawh ni se, rulhlutpui (tapeworm) leh rulhlut kawm pai thinte tan mãimu ei thin a tha hle. Hei hi a tak ngeiin kei pawn ka tawng tawh a, hman tangkai fo atan a tha hle. 

A TLANGKAWMNA:
Maimu thatna hrang hrang kan hre ta. A siam dan leh sãwngbãwl dan  pawh chihrang hrang a awm. A hriak (oil) lakchhuah te, a nuai ban (paste), a pangngai (seed), a rep leh kan ro thlengin a ei theih. Ei tur zat leh ei tur tawk a rei zawng nen uluk taka nitin khel lova ei thin a tha hle.

Ads Section

Powered by Blogger.