Rabon Lalhmingliani
(Group - RAM VEITUTE)



BAWNGKAWN -
Aizawl history aizawl khawpui chanchin
He laiah hian kum 1917 lai khan sebawng nei Gurkha in hnih lek an awm a. An awmna kâwn chu sebawngpu awmna kâwn tih a ni a. Tûnah chuan Bawngkawn kan lo ti ta zâwk a ni.


BUNGKAWN -
Khatla leh Maubawk inkâra awm a ni a. A kâwn lai taka bung awm chu hmingah chawiin Bungkawn hming an vuah a ni. Tûn hma chuan sipai ho nupui an awm țhin.


BETHLEHEM -
He veng hi a tirin Veng hming mumal tak nei lo a ni a, Transport Veng, Thatvunga Veng, Pioneer ho awmna a nih vang in Midum veng te pawh an ti thin a, Veng pa ho kal khawm in Veng hming mumal neih an duh tak avang in, veng chhung ah hriattirna an chhuah a, Krismass leng khawm na ah Pu Rozikpuia'n Pathian hnen atang ka dawn a nia, tun atang chuan BETHLEHEM VENG kan ni tawh e, a tia. Veng pa ho kal khawm chuan lungrual tak in an pawm ta a ni.

I Chhiar mek hi AIZAWL VENG HRANG HRANG HMING VUAH CHHAN



CHANMARY -
Tûn hma chuan sipaiho chân kahna (silai kahna) hmunpuia an hman a nih avângin, an sawn hnu pawhin, vai hming vuah Chanmari hming hi an la pu ta zêl a ni.


CHALTLANG -
Tûn hmaa he lai hmuna Châl (mau) a tam avângin a hming hi vuah a ni.

CHAWNPUI -
He vêng hi Hmuia Veng tih a ni thîn a. A awm thar hovin mimal hming an duh ta lo va, Chawnpui kung khat chauh awm chu hmingah chawiin Chawnpui an vuah ta mai a ni. Tûnah chuan Chawnpui-ah hian Chawnpui hmuh tur a awm tawh lo.


CHHINGA VENG -
Bazar pheiah vai tlémtë chauh an awm laiin he lai ngawpui kâr ni thînah hian Chhinga leh mi tlémtë chauh an awm a. An zînga vengva ber hming chawiin Chhinga Veng hming a pu ta a ni. A hming pum chu Chhingrawnga a ni a, Hnamte a ni. Mizo zînga tawng rang bera sawi a ni a. Ui ngul lêr atangin a tla a, thaw vawih, thaw vawih, thaw vawih a ti hman a ni an ti thîn.

I Chhiar mek hi AIZAWL VENG HRANG

HRANG HMING VUAH CHHAN

CHITE LUI -
Aizawl khawpui bul chhak lama lui luang a ni. Kulikawn thlang atanga lo luang luite pakhat chuan Mualpui tláng thut takah a fin a. A finna lai tui chu a al a, bullut (sava chi khat)-in an tlàn thîn a, bullut sih an vuah nghe nghe a ni. Chu tui al chu a nêp e, tiin a zuk fin lui chuan Chite lui hming a put phah mai a ni.


DURTLANG -
Tûn hma chuan ngawpuiin a khuh vek a, ruah a sûr duhin khua a dur reng thîn a. Khua a dur reng e tiin Durtlang hming a pu ta a ni. Chu’ng hun lai chuan he tláng hi ramhuai leh phung tamna ber niin an sawi thîn.



DINTHAR -
A hming hmasa chu Keltawlh Veng a ni. Chu hming chu duh lovin vêng zau zâwk an siam tâk vângin, kan din thar e tiin Dinthar Veng an vuah ta zâwk a ni.

I Chhiar mek hi AIZAWL VENG HRANG HRANG HMING VUAH CHHAN

ELECTRIC VENG -
Tûn hma chuan he laiah hian Tuitu a hrâm thîn avângin Tuitu Veng vuah a ni. Electric khâwlpui bunna hmun a nih tâk avângin a hming chawiin Electric Veng an ti ta a ni.


KULIKAWN -
city of aizawl mizoram Tûn hma chuan sipai te, sap te leh midang te puakphur tur apiang chu he laiah hian an innghâkkhâwm thîn a. Kuli ho innghahkhâwmna kâwn tiin a hmingah Kulikawn an vuah ta a ni.

KHATLA -
Gurkha tawng a ni a, kâwn emaw, ruam emaw an tihna mai a ni. Sipai kâwnghrèn nawhtlêtna hrui thûr he lai hmuna mi an lâk thin chu ‘khawia mi nge?’ tia an zawhin ‘khat tla’ khu mi kâwna mi khu,’ an ti thîn a, keini’n Khatla kan lo ti ta a ni.



LAIPUITLANG -
Kumpinu sawrkarin Mizoram khawpuia Aizawl a hman tan lai khan mite’n Pathianni an hriat theih nan tiin Col. Loch Manding sapin Pathianni apiangin he tlángah hian laipui a han kâp thîn a. Kristian an lo awm hnu chuan a lo remchâng hle a. Kanghmun khua leh Sateek khua te pawhin an lo hre phâk a. Mizovin laipui an kahna tláng tiin Laipuitlang an lo vuah ta a ni.

LUANGMUAL -
Hmán laiin a mual hi luang hmunpui a ni a; a mual pumpuia luang awm chu Luangmual tiin hmingah a put phah a ni.



MAUBAWK -
Aizawl tlâk lamah khuan tûn hma chuan mi tlémtëin bâwk an khawh a; an bâwk chu a chungah mau hnah an chih theuh va, chu vângin chu bâwk chu Maubawk hming an vuah.

I Chhiar mek hi AIZAWL VENG HRANG HRANG HMING VUAH CHHAN

MISSION VENG -

Tûn hma chuan Hriang thing a tam avângin Hriangmual an ti thîn. Zosap hmasa Saphluia kha a lo awm a, Sapthara’n a rawn fin leh a. Missionary awmna hmun a nih tâk avângin Mission Veng vuah a ni ta a. Veng lai, Dawrkai Veng leh Laltawnga Veng tiin hmun thumah an then a. Tûnah chuan a lo zau ta a. Laltawnga Veng tih chu Vengthlang (Mission Vengthlang) tih a lo ni ta zâwk a ni.



MAC DONALD HILL -
Tûn hma chuan Thingpui huan tlang tih a ni thîn. He lai hmunah hian Aizawl leh a chhehvêla thingpui awmte chu an phun khâwm a, sipaiin an awmchilh a, an rin pui ber pakhat a ni. Kum 1930 khan Mizo chowkider pawh he huan enkawltu-ah an dah nghe nghe. Kumpinu sawrkar hnuaia bawrhsap hnuhnung ber Macdonald-a’n High School hmun atan he lai hi a pêk avângin a petu hming chawiin Macdonald Hill an vuah ta a ni. Tin, he lai hmun hi missionary hmasa berte Pu Buanga leh Sap Upa te lo awmna a ni.
AIZAWL VENG HRANG HRANG HMING VUAH CHHAN

RAMHLUN -
He vêng hi a hming phuahtuin hlaa ‘Aw ramhlun, ka ram ropui..’ tih atanga a phuah niin a lang.

REPUBLIC VENG -
Lunglei Jeep road laih zawh hnua a chunga lamlian kal hi Bawrhsap Barkataki hova laih tlang niin a kawng hmingah Republic Avenue vuah a ni a. Republic tih chu a vêngin hmingah a pu ta a ni.


RANGVAMUAL -
Aizawl chhehvêla rangva in awm hmasak berna a nih avângin a mual chuan Rangvamual hming a pu ta a ni. Vai chuan Paila Camp an ti thîn. Kum 1890-a Aizawl-ah fort (kulh) an siam hmain he Paila Camp hi awm tawhin an hria.


SARON VENG -
He hming hi rambuai hnua an vuah thar a ni. Police Veng (tûn hnua Armed Veng kan tih hi a nih hmêl) leh Mirawng veng an kaikawp a, Saron Veng an vuah ta a ni. Hla thu-a ‘Isua sarawn pâr mawi vul lai a chul lo’ tiha Sarawn hi an vuah chhan niin an sawi.



TANHRIL -
Tûn hmaa Palian lal nunräwng tak Tanhrila khua a nih avângin a hming chawiin ‘Tanhril’ an vuah hlen ta a ni.

TLANGNUAM -
A hming hmasa chu Lalchhinga (Lal Singh Thapa) Veng a ni. Hetah hian nula pakhat tlangval lêm thiam tak a awm a, a tláng a nuam fawm bawk a; tlangvalin nuam an ti a, a tláng chuan Tlangnuam hming a put phah ta hial a ni an ti.


THAKTHING VENG -
Aizawl-a vêng upa ber pâwl a ni. Rahsi leh Babu ho, DC pisa chhuah lam, Venghlui ti-a an vuah tâk (Rahsi Veng) atanga an insuanin Thakthing tlángah hian an awm a; an awmna vêng chu Rahsi Veng tih a ni ta zâwk a. Thakthing Venga awm hmasa, kamding ni lo chu a hnuaiah an hnawt thla a, Rahsi Venghnuai an vuah a. Mahse, hun a lo rei a, rahsi thuneihna a lo dal ta deuh va, Thakthing Veng tih chu a lo lâr leh ta zâwk a ni.


TUIKUAL -
A vêng țhut lui chu Tuikual lui a nih avângin hmingah a pu mai a ni. Indopui pahnihna hma chuan ngawpui a la ni.


VENGHLUI -
He hmun hi Rahsi lo awmna hmasa ber a ni. Mahse, Rahsi ho chu Thakthing lamah an sawn phei tâk avângin Rahsi Venghlui tiin an sawi ta a. Tûnah chuan Rahsi bànin Venghlui kan ti ta a ni.


VENGHNUAI -
Thakthing Veng hnuaiah a awm. Rahsi ho Thakthing Venga an awm laiin, kamding lo an hnawhthlâk ho awmna a nih vângin Rahsi Venghnuai an vuah a. Tûnah chuan Venghnuai ti-a sawi a ni ta a ni.


ZEMABAWK -

khawpui hming hrang hrang vuah chhanA hming hmasa chu Seling a ni. Se pûl phûm a tam avângin Seling hi vuah a ni. Darlawng tláng Seling-ah an pêm zawh hnuin Zema hovin melveng in tlémtë an awm a, bâwk tiin an invuah a. An hotu chu Zema a nih avângin Zema bâwk tiin an sawi kher thîn a, Zemabawk tih hming hi a lo pu hlen ta a ni. Zema hi palian tak, thau tak a ni. Zanlawn-ah a pêmthla a, kum 1940 vêl pawh khan a la dam.

ZARKAWT -
He lai kâwn hi Vaki liam kâwn a nih avângin Ki len an zâr thîn a, Zarkawn an ti thîn. Tûnah chuan ‘Zarkawt’ tih a lo ni ta a ni.


Thulâkna: Țobul by K. Zawla

Post a Comment

  1. Ngcha Pachuau8/09/2018

    Saron Veng hming vuah chhan in rawn dah khi a dik lo, tih ka rawn sawi ve e

    ReplyDelete
    Replies
    1. A author ka ni lova, a dik leh diklo pawh ka hre ve lo.

      Delete

Powered by Blogger.